NEDEN İLLE DE SÜT İÇMELİYİZ?
BESLENMEDE SÜTÜN
ÖNEMİ - Memeli canlıların salgıladığı besin maddesidir. İnek,
manda, koyun, keçi gibi hayvanların sütünden yararlanılmaktadır. Ancak en çok inek sütü
üretilmekte ve tüketilmektedir. Sütün beslenmede ayrı bir yeri bulunmaktadır. - Süt ve süt
ürünleri ana besin gruplarındandır. - Vücudun büyüme ve gelişimi için gerekli olan makro ve
mikro besin ögelerinin (Protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineraller) tümüne yakınını
içerir. - İçerdiği besin ögeleri açısından insan vücudunda kolayca sindirilebilir ve
kullanılabilir. - Süt, besin değeri yüksek bir gıda olduğundan yaşamın her döneminde;
bebeklikte, çocuklukta, gençlikte ve ileri yaşlarda tüketilmelidir. - Süt, hastalıklardan
koruma ve sağlıklı yaşamaya etkisi için günlük alınmalı ve yaşam boyu
sürdürülmelidir.
GEBELİK VE EMZİKLİLİK DÖNEMİNDE BESLENME VE SÜTÜN
ÖNEMİ - Gebelik anne adayının çok özel bir durumudur. Bebek sahibi olmaya
hazırlanmaktadır. Bebeğin sağlıklı gelişmesi için gebe beslenmesine her zamankinden daha fazla özen
göstermelidir. Beş gruptan oluşan besinleri yeterli ve dengeli olarak uygun biçimde
tüketmelidir. - Gebe, süt ve süt ürünlerine günlük beslenmesinde daha fazla yer
verilmelidir. - Bu dönemde gerek gebenin gerekse karnındaki bebeğin tüm besin ögelerine
gereksinimi bulunmaktadır. - Süt, tüm besin ögelerini içerdiği gibi, kalsiyum, fosfor ve
bazı vitaminler yönünden zengindir. - Gebeler, ilk aylardan itibaren günde en az 2 bardak
süt içmeyi ihmal etmemelidirler.
BEBEK VE ÇOCUKLARDA BESLENME VE SÜTÜN
ÖNEMİ - İnsan yaşamında en hızlı büyüme ve gelişme, anne karnında olmaktadır. Daha
sonra en hızlı büyüme ve gelişme ilk bir yaşın sonuna kadar sürer. Bu dönemde bebek ve çocuklar için
doğru beslenme son derece önemlidir. - Bebekler için en değerli besin anne sütüdür. Her
annenin bebeğine özgüdür. Hiç bir gıda maddesiyle kıyaslanamayacak kadar üstündür. - Bebek
doğar doğmaz ilk yarım saat içerisinde anne memesine tutulmaldır. - Anne sütü altı ay tek
başına yeterlidir. Altı aydan sonra anne sütünün yanı sıra uygun ek gıdalara
geçilmelidir. - Ek gıdalara geçiş kurallarına uyularak ek gıdalar arasında inek sütüne de
yer verilmelidir. - Çocukluk döneminde kemik, kas ve dişlerin güçlü olması beyinin sağlıklı
gelişmesi için süte gereksinimi vardır. Günde iki bardak süt bu gelişimi
destekler.
ERGENLİKTE BESLENME VE SÜTÜN ÖNEMİ - Ergenlik
çocukluktan yetişkinliğe geçişin önemli bir aşamasıdır. Bebeklikten sonra ergenliğe kadar daha az
boy uzaması ve organlarda büyüme izlenirken, ergenlikte büyüme ve gelişme atağında hızlanma yaşanır.
Boy ve kilo artışı fazladır. Hücreler çoğalmaya ve yeni işlevlere başlamıştır. - Ergenin bu
dönemde pek çok desteğe gereksinimi vardır. Bu gereksinimlerin başında da doğru beslenme
gelmektedir. - Bu yaşta ergenler, doğası gereği birçok konuda yetişkinlerle, aile ve
öğretmenlerle tartışırlar, bağımsızlıklarını koruma eğilimi nedeniyle karşı gelirler. Ayak üzeri
atıştırma, kolalı içecekler ve farklı damak alışkanlıkları nedeniyle beslenmeleri, büyüme ve
gelişmeleri olumsuz yönde etkilenir. Bu nedenle doğru beslenmeleri için kendilerine destek olmak
gereklidir. - Ergenlerin günlük beslenmelerine eklenecek en az iki bardak süt ve süt
ürünleri gencin boy uzamasına ve sağlıklı gelişmesine katkı verir.
YAŞLILIKTA BESLENME VE SÜTÜN
ÖNEMİ - Yaş ilerledikçe insanların bir çok koşula dayanma gücü azalır. Bu gücü
çabuk yitirmemek ve artırmak için beslenmeye özen gösterilmelidir. - Gıdaların miktar ve
hazırlanış biçimi de onların tolere etmesini güçleştirebilir. Hazımsızlık ve diğer yakınmaları
olabilir. - Süt, özel bir durumu yoksa yaşlı için hem besin değeri yüksek, hem de sindirimi
kolaydır. - Bu nedenle yaşlılar, diğer önlemlerin yanı sıra beslenmelerine özen göstermeli,
günde en az 2 bardak süt ya da süt ürünü bir besine yer vermelidir.
SÜTÜN
SAĞLIK VE BESLENMEDE YERİ - İnsanların sağlıklı olmasında ve hastalıklardan
korunmasında beslenme son derece önemlidir. - Sağlıklı ve doğru beslenmek için 5 gruba
ayrılan besinlerden günde 3 öğün şeklinde karışık olarak tüketilmelidir. Beş grup besin içerisinde
süt ve süt ürünlerine yer vermeyi ihmal etmemelidir. - Süt çok değerli besin maddesidir.
Sağlıklı beslenmede önemi bulunan protein, karbonhidrat ve yağ gibi makro besin ögelerini, vitamin
ve mineral gibi mikro besin ögelerinin tümünü içerir. - Sütün içerisinde bulunan protein,
biyolojik değeri oldukça yüksek TAM PROTEİN’dir. Günlük alınması gereken aminoasitlerin hemen
hemen tümünü içerir. Yaklaşık 20 civarında olan aminoasitlerden günlük beslenmede birkaçının eksik
olması halinde vücut, o gün alınan enerjilerin bir kısmını yağa dönüştürme eğilimi bulunmaktadır.
Günlük içilen süt, aminoasitlerin tümüne yakınını içerdiğinden kilo kontrolünde önemli olabilir. İki
bardak süt günlük protein gereksiniminin yaklaşık yüzde 70’ini sağlar. - Süt, sağlık
için son derece gerekli olan vitamin ve minerallerin hemen tümünü içerir. İki bardak süt günlük B12
vitamini gereksiniminin yüzde 98’ini, B2 vitamini gereksiniminin yüzde 88’ini, B6
vitamini gereksiniminin yüzde 26’sını, kalsiyum ve fosfor gereksiniminin tümünü, mağnezyum
gereksiniminin yüzde 36’sını karşılar. - Raşitizm, osteomalazi ve osteoporoz önemli
kemik hastalıklarıdır. Bu hastalıkların önlenmesinde D vitamini ile birlikte kalsiyum, fosfor ve
mağnezyumun etkisi büyüktür. İki bardak sütün bu minerallerin karşılanmasında ve kemik
hastalıklarından korunmada önemli etkisi bulunmaktadır. - Çürüğe karşı koruyucu olduğu
besinler, protein, kalsiyum ve fosfordan zengin besinler içermesi nedeniyle süt, diş sağlığı
açısından da önemlidir. Süt proteinleri, mine yüzeyinden emilebildiği için, mine yıkımını
önleyebilmektedir. - Sütteki kalsiyum, potasyum, mağnezyum ve selenyum, hipertansiyon,
aterosklerozdan korunmada payı bulunmaktadır. Ayrıca sütteki tüm besin ögeleri, özellikle kalsiyum,
çinko, selenyum ve vitaminlerin kanserden koruyucu etkilerinden söz edilmektedir. Düzenli süt
içenlerde, kalın bağırsak, yumurtalık ve meme kanseri sıklığının azaldığı
bildirilmiştir. - Süt her yaş için önemli besin maddesi olmakla birlikte; özellikle bebek,
çocuk, ergen, genç, emzikli ve yaşlılarda gereksinim daha da artmaktadır. ANNE
SÜTÜ Beslenmede sütün farklı bir önemi bulunmaktadır. Bebek beslenmesinde anne sütü son
derece önemlidir. Her annenin sütü bebeğine özgündür, hiçbir gıda maddesiyle kıyaslanamayacak
üstünlüğü bulunmaktadır. Anne sütü büyüme ve gelişme için gerekli tüm besin öğelerini içerir.
Bağışıklık sisteminin gelişmesini sağlar ve içerdiği komponentler ile bebeği infeksiyonlardan korur.
Hijyenik ve ekonomik olmasının yanı sıra, ruhsal doyum açısından da önemlidir. Anne kucağında bebeğe
verilen meme, emme doyumu, ten teması ve anne ile göz teması nedeniyle bebeğin özgüven duygusunun
gelişmesi açısından önemlidir. Bu nedenle bebekler en az 6 ay süreyle
emzirilmelidir. |
SÜTÜN KANSERDEN KORUYUCU
ETKİSİ - Günde 2-3 bardak süt içenlerde kolon kanseri riskinin yüzde 54-63; meme
kanseri riskinin yüzde 40; over kanseri riskinin yüzde 54 azaldığı bildirilmektedir. - Ancak
koruyucu etkisi için, süte erken yaşta başlamaya ve günlük alımın düzenli sürdürülmesine özen
gösterilmelidir. - Altı aya kadar anne sütü tek başına yeterlidir. Altı aydan sonra anne
sütünün yanı sıra ek gıdalara geçilmelidir. Ek gıdaların içerisinde inek sütünün de ayrı bir önemi
bulunmasına karşın, inek sütünün bebeklik döneminde intestinal kanamaya ve anemiye yol açması
olasılığı da bulunmaktadır. Bu nedenle yerine endüstriyel homonize sütler önerilmektedir. Ancak
bunların pahalı olması nedeniyle, önerilmeden önce sosyoekonomik düzeyi düşük ailelerde çok
daha karmaşık ve boyutlu sorunlara yol açabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Satın alma gücü
inek sütüne yetebilen ailenin elinden, besi değeri yüksek bu gıda maddesi
alınmamalıdır. - Bir yaşından sonra sütün öncelikle biberonla verilmesi, uyku öncesi artan
emme güdüsünün doyurulması nedeniyle, yatkın olan çocuklarda, parmak emme, çocukluk mastürbasyonu
gibi çocuk ruh sağlığı sorunları olasılığını azaltacağı da
bilinmektedir. |
HANGİ İHTİYACI KARŞILIYOR? -
2 su bardağı sütün içilmesi altı yaşındaki bir çocuğun günlük protein gereksiniminin yüzde
70’ini karşılar. - Günde 2 bardak süt altı yaşındaki bir çocuğun B2 vitamini gereksiniminin
yüzde 88’ini karşılar. - 1 bardak süt altı yaşındaki bir çocuğun gereksinimi olan B12
vitamininin yüzde 98’ini karşılayabilir. - Günde içilen 3 bardak süt tiamin gereksiniminin
yüzde 30-35’ini karşılayabilir. - 2 bardak süt altı yaşındaki bir çocuğun kalsiyum
gereksiniminin tümünü karşılayabilir. - Günde 2 bardak içilen süt altı yaşındaki bir çocuğun
günlük fosfor gereksiniminin tümünü karşılar (1 bardak
yüzde 55’ini). - 2 bardak içilen süt altı yaşındaki bir çocuğun günlük magnezyum
gereksiniminin yüzde 36’sını karşılar. - Günde 2-3 bardak içilen süt altı yaşındaki bir
çocuğun günlük iyot gereksiminin yüzde 60-90’ını karşılar. - 2-3 bardak içilen süt altı
yaşındaki bir çocuğun günlük çinko gereksiniminin yüzde 24-36’sını karşılar. - 2-3 bardak
içilen süt altı yaşındaki bir çocuğun günlük potasyum gereksiniminin yüzde 60-90’ını
karşılar. - Süt, kükürt minerali açısından önemli kaynaklardan biridir. 1 bardak sütte yaklaşık
60 mg. kükürt bulunmaktadır. - Günlük gereksinim 5-10 mikrogram olmakla birlikte, kimi durumlarda
50-200 mikrograma çıkabilir. 1 bardak sütte 2-3 mikrogram krom bulunmaktadır. - Günlük gereksinim
bebek ve çocuklarda 80, erişkinlerde 30 mikrogramdır. 1 bardak sütte yaklaşık 60 mikrogram bakır
bulunmaktadır. - Günlük gereksinim 50-200 mikrogram arasında değişmektedir. 1-2 bardak sütte 6-15
mikrogram selenyum bulunmaktadır. |
|