BEBEĞİM NEDEN KUSUYOR?
Sitemizin yazarlarından, Büyüme ve İştahsız Çocuk Uzmanı
Prof. Dr. Benal Büyükgebiz “Kusma çocukluk yaş grubunda çok sık görülen bir belirtidir. Çok
önemli bazı hastalıkların belirtisi olabileceği gibi çok basit bir nedenle de ortaya
çıkabilir” diyerek anne babalara şu bilgileri verdi:
NE ZAMAN ENDİŞE
EDELİM? - Eğer çocuk kanlı veya safralı kusuyorsa, - Eğer kusmaya şiddetli karın
ağrısı eşlik ediyorsa (bu durum acildir), - Eğer çocuk fışkırır gibi kusuyorsa, - Eğer
çocukta karın şişliği ve karında gerginlik varsa, - Eğer çocukta yüksek ateş varsa, - Eğer
çocukta ense sertliği ve-veya ışığa hassasiyet varsa (çok önemlidir), - Eğer çocukta büyüme
geriliği varsa veya çocuk 6 aydan küçük ise hem hekimin hem de ailenin ihmal etmemesi gerekir.
“Çocuklarda kusma, reflünün de belirtisi olabilir. Reflü 1 yaş altında görülen
fizyolojik bir olaydır. Hastalık belirtisi değildir. Ancak reflü, belirli koşullar geliştiğinde
hastalık olarak yorumlanır. Bu nedenle hekimin görmesi ve karar vermesi gerekir.
BESİN ALERJİSİ OLABİLİR İlk yıl içinde sık görülen bir diğer
kusma nedeni ise besin alerjileridir. Genellikle yüzde 2 ila 5 oranında görülür. 1 yaş altında
sıktır. Besin alınmaya başlandıktan sonraki 4 hafta içinde belirtiler görülmeye başlar. Ani
reaksiyonlar da gelişebilir. Anne sütü alan bebeklerde de görülebilir. Uzmana danışılmalıdır.
Kusma sıklıkla regürgitasyonla karıştırılır. 1 yaşın altındaki bu bebekler 3 haftadan
uzun süre günde 1-2 defa kusarlar. Bunun dışında çocuk tamamen normaldir. Kusmaya eşlik eden başka
bir bulgu da yoktur. Regürgitasyon sıklıkla mide-bağırsak sistemi motilitesinin matürasyonundaki
sorunlara bağlıdır. Kısa süreli sorun olarak yaşanır. Beslenmesi düzenlenince geçer. Ancak uzun
sürerse, bebeğin besin alımını olumsuz etkilerse ilaç başlanması gerekebilir. Özellikle de bu durum
bebeğin besin alımını kısıtlıyor, anne bu durumu iştahsızlık olarak yaşıyorsa tedavi gerekebilir.
Ancak buna hekim karar vermelidir.”
Dr. Evrim Kıray (Çocuk
Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı): “KÜÇÜK ÖNLEMLERLE BEBEĞİN KUSMASINI
ENGELLEYEBİLİRSİNİZ” “Bazı önlemlerle bebeğinizin kusmasını
engelleyebilirsiniz ya da en aza indirebilirsiniz. Bunun için yapabilecekleriniz şunlar
olabilir: • Bebeğinizi beslerken ya da besledikten sonra hemen yatırmayın, mümkün olduğu
kadar dik oturtun. • Bebeğinizi tıka basa doyurmayın. • Bebeğinizi besledikten
sonra hoplatıp, zıplatmayın. • Bebeğiniz ağlarken onu doyurmaya çalışmayın. Bu daha çok
hava yutmasına neden olur. • Bebeğinizin gazını, besleme sırasında hatta öncesinde de
çıkarabilirsiniz. Bunun için öğün sonrasını beklemenize gerek yok. Her bebekte görülen kusma,
normal bir durumdur. Bu konudaki araştırmalara bakılırsa, bebeklerin yüzde 80’i ilk 3 ayda en
az 1 defa kusuyor. Ancak kusma, bazı durumlarda hastalıkların bulgusu olarak değerlendirilebilir.
Bunu belirleyen faktör ise, kusmanın şiddeti, zamanı ve miktarıdır.
NORMAL KUSMA Bazı bebekler az miktarda kusarken, bazen de
birkaç defa ağız dolusu kusarlar. Bu kusmalar genellikle ilk aylarda, bebek beslendikten kısa bir
süre sonra gerçekleşir. Çünkü yeni doğanlarda yemek borusuyla mide arasındaki sfinkter
olgunlaşmamıştır ve atılamayan mukus bu yolla çıkabilir. Daha büyük bebeklerde ise, besleme
sırasında havayla karışan süt ya da mama yemek borusundan yukarı doğru çıkabilir.
Bebeğinizde buna benzer bir durumla karşılaşıyorsanız, besleme şeklinizi gözden
geçirmenizde fayda var. Çünkü yanlış besleme şekli, bebeğinizin kusmasına neden olabilir.
Örneğin; bebeğinizi emzirirken hava yutması, aşırı yavaş ya da hızlı emmesi, gazının
çıkartılmaması, kusmasına neden olabilir.
Bebekler aşırı yedirildiğinde de kusabilir.
Anneler bebeğinin kilo alması için, bazen ihtiyacından fazlasını verebilir. Bu da bebeğin fazlasını
kusma yoluyla çıkarmasıyla son bulacaktır.
Bu tip kusmalarda endişeye düşmeye gerek
yok, bebeğiniz büyüdükçe kusma hafifleyerek tamamen ortadan kalkacaktır.
SIZINTIYI KUSMAYLA KARIŞTIRMAYIN Bebekler bazen beslenme
sonrasında, ağızlarından az miktarda besini çıkarabiliyorlar. Bunlar genellikle sızıntı şeklinde
oluyor ve kusma olarak değerlendirilmiyor. Bu tip çıkarmalar, bebek 6-12 aylıkken kendiliğinden
kayboluyor. Düzelmediği ve giderek arttığı durumlarda ise, bir doktora başvurmanız
gerekebilir.
FIŞKIRARAK KUSUYORSA DİKKAT! Bebeğin bir sağlık
sorunu olabileceği ihtimalini düşündürür. Zorlanarak kusan bebekte, mide bulantıları ve öğürtüler
görülür ve fışkırırcasına kusar. Bazen kusmuğun burundan geldiği bile görülebilir. Bebeklerde mide
bulantısını anlamak zor olduğundan, sıkıntısını, huzursuzluk, ten renginin solması, tedirginlik gibi
belirtilerden yakalayabilirsiniz. Özellikle yenidoğan bebeklerde, ilk 24- 36 saat arasında görülen
şiddetli kusmalar, sindirim sisteminin herhangi bir yerinde görülen tıkanıklık belirtilerinden biri
olarak kabul edilir. Doğumdan sonraki ilk günlerde görülen kusma vakalarında ise, neden
olarak, enfeksiyonlar, doğumsal metabolizma hastalıkları, bebeğin anne karnında amniyos sıvısını
fazladan yutması ve bazı alerjiler (örneğin süt alerjisi) sayılabilir.
PSİKOLOJİK
KUSMALAR Kusmanın bir başka nedeni de psikolojik kaynaklı olabilir. Özellikle 0-1 yaş
arası bebeklerde görülen uyum sorunu, bu şekilde kendini gösterebilir. Anne- bebek arasındaki
ilişkinin bozukluğu, annenin gerginliği ve huzursuzluğu, bebeğe gösterdiği ilgi azlığı, bebekte
kusmaya neden olabilir. Gerginliği hisseden bebek, kusarak tepkisini ortaya
koyabilir.
BEBEK KUSUYORSA NE YAPMALI? • Bebeğiniz bazı
şeylere dikkat ettiğiniz halde kusuyorsa, kusma anında onu yan çevirin ya da yüzüstü yatar pozisyona
getirin. • Bebeğinizin kusması bitene kadar ona katı gıdalardan vermeyin. •
Bebeğiniz kustuktan sonra ağzının içini yabancı cisimlerden temizleyin. Bu işlemi işaret parmağınız
yardımıyla yapabilirsiniz. • Eğer bebeğiniz şiddetli ve günde 3 defadan fazla kusuyorsa,
kusmuk artıklarında kan veya yeşil renkli safra görülüyorsa, kusmayla birlikte ateş, öksürük ve
diğer enfeksiyonel bulgular da varsa acilen doktorunuzu
arayın.” |
Dr. Alper Soysal (Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları Uzmanı): “BEBEKTEKİ KUSMA HASTALIK HABERCİSİ
OLABİLİR” “Bebeğe uygulanacak tedavinin temelinde, direkt olarak kusmaya
yönelik değil, kusmaya neden olan hastalığın ne olabileceğinden yola çıkılmalıdır. Kusmanın yol
açtığı hastalık bulunduğu zaman, buna uygulanacak tedavi ile kusma da ortadan kalkar. Kusan
bir bebeğe, bir uzmana danışmadan kesinlikle kusmayı önleyici ilaçlar verilmemelidir. Önemli olan,
kusmaya neden olan hastalığı tedavi etmektir. Zorlanarak kusan bebekte mide bulantıları ve
öğürtü görülür. Kusulan besinler ağızdan fışkırır tarzda çıkar. Bu tip kusmaların en sık görülen
nedenleri şöyledir: - Bağırsak tıkanıklığı, - Yemek borusunun mideye bağlandığı kısmın kapalı
olması (özofagus atrezisi), - Bağırsak darlığı, - Bağırsağın belirli bölümlerinin
olmaması, - Karın organlarının göğüs içinde fıtıklaşması, - Mide darlığı (pilor
stenozu).” |
Dr. Feyza Çivici Gümüş (Çocuk
Hastalıkları ve Sağlığı Uzmanı) “BEBEKLER DE REFLÜ OLUR!”
“Reflü hastalığı, sanıldığının aksine sadece yetişkinlerde görülmez; hatta daha sıklıkla
bebeklerde ve çocuklarda görülür. Bebeklerde reflünün sık görülmesinin nedeni, gıdaların mideye
geçişine izin veren kapakçık mekanizmasının henüz yeterince çalışmıyor olması ve bebeklerin
çoğunlukla yatar pozisyonda olup, sıvı gıdalarla beslenmesidir. Halk arasında ‘mide
yanması’ ya da ‘mide reflüsü’ olarak bilinen reflüyü kabaca ‘geri
kaçış’ olarak tanımlayabiliriz. Reflü hastalığı da; mide içeriğinin (salgılar, mide asidi ve
gıdaların hazmedilmesini sağlayan pepsin maddesi) yemek borusuna geri kaçmasıdır. Normalde gıdaların
yemek borusundan mideye geçmesinden sonra, yemek borusuna geri gelmemeleri gerekir. Ama reflü
hastalığında bu düzen bozuluyor. Mideden yemek borusuna doğru olan kaçak, sadece yemek borusunun alt
kısmında olduğunda buna ‘gastro-özofageal reflü’, gırtlak seviyesine kadar olduğunda
‘larengo-farengeal reflü’ adı verilir.
BEBEKLERDEKİ REFLÜNÜN
BELİRTİLERİ Bebeklerin çoğu mama yedikten veya süt emdikten sonra yediklerini
çıkarırlar. Bazı bebeklerde bu daha sık ve yoğun olarak görülür. Bebekler yediklerini çok sık
çıkardıklarında, anne ve babalar telaşlanarak doktora başvurur. Reflü; pek çok farklı belirtiyle
kendini gösterdiğinden ve diğer organları da etkilediğinden birçok hastalıkla karıştırılabiliyor. O
nedenle belirtilerini çok iyi bilmek gerekir. Tekrarlayan üst solunum yolu iltihapları, geçmeyen ses
kısıklıkları, hırıltılar, öksürük gibi solunum yolu belirtilerinde, reflü hastalığı ihtimali
düşünülmelidir.
NE ZAMAN DOKTORA
GİDİLMELİ? Bebeklerde sıklıkla görülen reflü, ‘fizyolojik’ olarak
nitelendirilir ve hastalık olarak kabul edilmez. Bu bebeklerin gelişiminde ve kilo almasında bir
sorun olmaz. Sadece sık olarak kusmalar gözlenir. Bebeğin büyümeye başlamasıyla (özellikle yürümeye
başladığı 1 yaşına doğru), katı gıdalara geçilmesi ve kendi başına dik şekilde oturmaya başlamasıyla
kendiliğinden belirtiler azalarak, reflü ortadan kalkabilir. Böyle bebeklere tedavi gerekmez.
Kısacası, sabırlı olur ve zaman tanırsanız bebeğiniz 1 yaşında reflüyü atlatmış olur. Ancak kusmalar
şiddetini ve sıklığını arttırıyor, bebek kilo alamıyor, solunum yolu şikayetleri yoğunlukla
yaşanmaya başlanıyorsa; bir çocuk doktoruna başvurarak çocuk takip edilmelidir.
BEBEKLERDEKİ REFLÜ BAŞKA HASTALIKLARA DA NEDEN OLUR MU? Bebeklik
çağında yaşanan reflüler çoğunlukla kendiliğinden veya alınacak bazı tedbirlerle düzelmekle beraber
birtakım farklı hastalıklara da neden olabilir. Bunlar içinde en sıklıkla rastladıklarımız; yemek
borusu deformiteleri, larenjit, solunum yolu enfeksiyonları, zatürree, kansızlık, sinüzit ve orta
kulak iltihabı sayılabilir.
NE GİBİ ÖNLEMLER ALINABİLİR? Bebeğin
reflüden az etkilenmesi için duruş pozisyonuna çok dikkat etmek gerekir. En doğru pozisyon; yemek
yedikten sonra onları karınları üzerine baş yukarıda olacak şekilde yatırmaktır. Ancak bebeklerin
çoğu bu pozisyonda durmak istemez ve ağlarlar; bu durumda bebek sırt üstü, baş ve gövde dik olacak
şekilde 45 derecelik açıyla, yukarıda olacak şekilde yatırılabilir. Bu duruş için yatakta kaymayı
önleyici ve açı verici yastıklardan yararlanılabilir. BESLENMESİNDE NELERE
DİKKAT ETMEK GEREKİR? Her şeyden önce anne sütüyle beslenen bebeklerde reflüye daha az
rastlanır. Bebek mümkün olduğunca anne sütüyle, az ve sık beslenmelidir. Anne sütü almayan
bebeklerde mamada değişiklik yapılması, reflünün bir süre azalmasını sağlar ama bir süre sonra
şikayetler yeniden başlar. Biberonla beslenme de reflüyü artırıcı etki yapabilir; bebek biberondan
mamayı çekemediğinde daha fazla hava yutar ve bu da reflüyü tetikler. Katı yiyeceklerle ve kaşıkla
beslenmeye geçildiğinde reflünün azaldığı görülür.
NASIL TEDAVİ
EDİLİR? Kusmalar şiddetini ve sıklığını arttırıyor, solunum yolu şikayetleri yoğunlukla
yaşanmaya başlanıyor ve alınan tüm önlemlere rağmen şikayetler devam ediyorsa; önce ilaç tedavisine,
nadiren de olsa cerrahi tedaviye başvurulabilir. Tedaviye gerek görülen çok az çocukta sıklıkla
uygulanan tedavi ise ‘nissen funduplikasyon’ ameliyatıdır. Bu ameliyatta, midenin üst
kısmı yemek borusunu çevresine sarılır. Böylece mide kasıldığında, sarılan kısım da kasılarak ve
yemek borusunu kapatarak geriye kaçış önlenir. REFLÜYE KARŞI BASİT AMA ETKİLİ
ÖNLEMLER Anne ve babalar aşağıdaki önlemleri alırsa; çoğu bebekte ilaca gerek kalmadan
reflü tedavi edilebilir: • Bebekleri beslenme sonrası başı yukarıya gelecek şekilde karın
ya da sırt üstü yatırmak. (Yatakta kaymayı önleyici ve istenilen 45 derecelik açıyı sağlayan
yastıklar kullanılabilir). • Mümkün olabildiğince anne sütü ile sık sık, az az
beslemek. • Bebeğini anne sütü ile besleyen annelerin; kendi beslenmelerinde kafeinli
içeceklerden kaçınması ve sigaradan uzak durması. • Bebeğin beslenme sonrası gazının
çıkartılması. • Mama kullanılıyor ise, koyu kıvamlı özel mamaların kullanılması. •
Beslenme sonrası; bebeğin ağlama ve gülme gibi karın kaslarını harekete geçiren ve hava yutmasına
neden olan aktivitelerden uzak tutulması.” |
|