ÖĞRENCİLERE ÖZEL BESLENME ÖNERİLERİ
Özellikle çocuklarda hızlı bir büyüme ve gelişmenin olduğu
okul çağlarında yeterli ve dengeli beslenme, sağlıklı gelişim ve büyümenin devamlılığı, artan enerji
ve besin öğeleri gereksinimin karşılanması yanında beslenmeye bağlı sağlık sorunlarının oluşmasının
engellenmesi adına da önemli. Yanlış veya yetersiz beslenme alışkanlıkları zayıflık ya da şişmanlık,
diş çürükleri, kansızlık, kemik bozuklukları ve iyot yetersizliği gibi önemli hastalıklara sebebiyet
verebilir.
KAHVALTI GÜNÜN EN ÖNEMLİ ÖĞÜNÜ! Sabah okula yetişme telaşı, erken kalkma
nedeniyle görülen iştahsızlık, aç hissetmeme, biraz daha fazla uyuyabilme, kilo vermeye çalışma veya
tüketime hazır bir öğünün olmayışı gibi nedenler öğrenci ve öğretmenlerin kahvaltı öğününü atlayarak
güne kahvaltısız başlamalarındaki belli başlı nedenlerdir. Ancak kahvaltı günün en uzun açlığı olan
gece açlığını takip etmesi nedeniyle biten enerjinin tekrar alınabilmesini sağladığı için günün en
önemli öğünüdür. Gece boyunca devam eden açlığın ardından kahvaltı öğününü atlamak, kan şekerinin
düşmesine ve buna bağlı olarak yüksek şeker ve yağ içerikli besinleri yeme arzusunun doğmasına,
öğrenme ve konsantrasyon kabiliyetinin azalmasına neden olur.
GLİKOZ BEYİN İÇİN TEK ENERJİ
KAYNAĞI! Kahvaltı,
kan şekeri olarak bilinen glikoz için kaynak oluşturur. Glikoz beyin için en önemli ve tek enerji
kaynağıdır ve bir depoya sahip değildir. Çocuk veya yetişkin her birey normal beyin fonksiyonları
için yüksek oranda glikoza ihtiyaç duyar. Kahvaltı yapan öğrencilerin konsantrasyon ve öğrenme
kabiliyetlerinin daha yüksek olduğu, anlama ve algılamalarının ve sonuçta da okul başarılarının daha
iyi olduğu yapılan pek çok çalışmayla ortaya konmuş. Kahvaltı yapan yetişkin bireylerde ise iş
verimi ve gün içerisindeki performansın yapmayanlara oranla daha iyi olduğu tespit
edilmiştir.
Yapılan araştırmalarda kahvaltı öğününü tüketen öğrencilerin; - Sınıf
içerisindeki başarısının daha fazla olduğu, - Kavrama yeteneklerinin daha iyi olduğu, -
Problem çözme gibi konularda daha başarılı olduğu, - Beslenme bozukluklarından oluşan
hastalıklara daha az yakalandıkları, - Kilo kontrolünü daha iyi sağlayabildikleri
belirtilmektedir.
KAHVALTI ALIŞKANLIĞI ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE OLUŞUR! Çocukluk
döneminde kazanılan alışkanlıklar yetişkinlik dönemindeki alışkanlıkların temelini oluşturduğu için
kahvaltı yapma alışkanlığı edinmiş bir çocuk, öğrencilik hayatı boyunca bu alışkanlığını devam
ettirme eğiliminde olacağından gelecekte sağlıklı bir yetişkin olarak hayatını devam ettirecektir.
Yine kronik hastalıkların çoğu (şişmanlık, kalp damar hastalıkları, şeker hastalığı, yüksek tansiyon
gibi) çocukluk çağı kökenli olduğu için, çocukluk yıllarında bu alışkanlığı edinmiş bir yetişkin
daha o yıllardan kronik hastalıklara karşı bir önlem almış olacaktır.
Bütün bunlardan yola
çıkıldığında gün içerisinde sürekli ders dinleyen öğrencinin başarısında ve sürekli ders anlatan
öğretmenin ders anlatabilme kabiliyeti ve performansında kahvaltının ne denli önemli olduğu gerçeği
karşımıza çıkmaktadır.
KAHVALTIDA NE YENMELİ? Kahvaltının içeriği
bireyden bireye değişmekle beraber genel olarak karbonhidrat kaynağı olarak çavdar veya tam tahıllı
ekmekleri, kahvaltılık gevrekleri, sebze ve meyveleri içeren, protein kaynağı olarak peynir,
yumurta, süt ve yoğurdu içeren, yağ kaynağı olarak zeytin, ceviz, badem, fındık gibi besinleri
içeren, doğal reçellerle veya pekmez gibi sağlıklı besinlerle zenginleştirilmiş bir menü tüketilmesi
önerilir. Evde kahvaltı yapma seçeneği olmayanlar için hazırlanabilecek sandviç veya tost
servis-araba ya da okula gidince yapılmak üzere hazırlanabilir. Poğaça, simit, açma gibi besinler,
hamburger, cheeseburger gibi besinler kahvaltı seçeneği olarak tercih edilmemelidir.
Okulda
geçirilen süre uzundur ve kahvaltı öğünü gün boyu ihtiyaç duyulan enerjinin karşılanması için
yetersiz kalır. Bu nedenle kahvaltı, ara öğünler ve tüketilen öğle yemeğiyle muhakkak
desteklenmelidir. Ara öğünler için taze ve kuru meyveler, ceviz, badem, fındık gibi yağlı tohumlar,
kutu sütler veya doğal meyve suları taşınma pratikliği olan besinlerdir. Ev yapımı kek veya kurabiye
veya sebzeli-peynirli poğaçalar veya mini sandviçler de ara öğünler için tüketilebilecek
ALTERnatiflerdir. Kahvaltı ve ara öğün verilen okullarda ise mönülerin içeriği muhakkak aileler
tarafından kontrol edilmelidir.
|
OKULDA ÖĞLE
YEMEĞİ Öğle yemeği için okul kantininden fast food besinlerin tüketimi yerine
yemekhaneden veya evden götürülebilecek öğünler tercih edilmelidir. Okul kantininde satılan besinler
arasına sağlıklı seçenekleri ekleyip (örneğin süt, ayran, meyve gibi) sağlıksız olanların
kontrolünün sağlanmaya çalışılması yapılacak yiyecek seçimi içinde önemlidir. Okul yemekhanesinde
sunulan yemeklerin ısı değerinin, sunumunun, temizliğinin ve içeriğinin uygun koşullarda olması
kantinler yerine yemekhanelerin tercihinde önemli rol oynayacaktır. Evden yemek götürürken
bozulacak, kokacak ya da yerken hijyen sorunu yaşatabilecek yemeklerden kaçınılmalı, tahıllı
ekmekler ile hazırlanmış sandviçler (içeriğine her gün farklı bir malzeme katarak bıkkınlık
önlenmelidir), taze ve mevsiminde meyve-sebze, söğüş yenebilecek sebzeler, kutu süt-yoğurt ve
ayranlar, katkısız meyve suları, kuru yemişler, kuru meyveler gibi besinler tercih
edilmelidir.
|
HER DÖRT ÇOCUKTAN BİRİNDE KANSIZLIK
PROBLEMİ VAR! Okul öncesi çocukların yüzde 15-17’sinde beslenme bozukluğu, okul çağı
çocuklarının yüzde 25’den fazlasında kansızlık problemi bulunmakta, öğrencilerin beslenme
alışkanlıkları incelendiğinde yüzde 40’ının sabah kahvaltısı yapmadığı görülmektedir. Bu
durumda günün büyük çoğunluğunu okulda geçiren öğrencilere ve öğretmenlere okullarda verilecek
sağlıklı beslenme eğitimleri ile yeterli ve dengeli beslenme bilinci kazandırılmaya çalışılmalı,
okul yönetimlerince kantin ve yemekhanelerde sunulan besinlerle ilgili kontrol mekanizmaları
oluşturulmalı ve ailelerin sağduyulu yaklaşımı ve örnek davranışlarıyla bu konuya destek olmaları
gerekmektedir.
|
|