ÇOCUKLARDA EPİLEPSİ'DE ERKEN TEŞHİS ÇOK ÖNEMLİ!
Dünyada 50 milyon, Türkiye'de ise 800 bine yakın insanın
yaşadığı epilepsi hastalığı, en sık görülen kronik hastalıklardan biri olma özelliğini koruyor.
Sara ya da tıpta kullanılan adıyla epilepsi hastalığının başlıca belirtisi, tekrarlayan
nöbetler. Epilepsi her yaş grubunda rastlanan bir hastalık olsa da, en çok ilkokul ve yaşlılık
döneminde görülüyor. Çocuklarda daha çok doğumla ilgili zorluklar, gelişimsel beyin bozuklukları,
gebelik veya doğum sırasında ortaya çıkan hasarlar, inme, kafa travması, beyin damar hastalıkları ve
genetik bozukluklar gibi durumlar epilepsi nöbetlerine yol açabiliyor. Çocukluk
çağındaki epilepsilerin çok sayıda değişik tipleri mevcut. Bazı ağır epilepsi türleri zihinsel
gelişimi etkilerken büyük bir kısmı herhangi bir iz bırakmadan kaybolabiliyor. Dolayısıyla epilepsi
hastası çocukların büyük bir kısmı hayatlarına aktif bir şekilde devam edebilirken, bazı çocuklar
hastalığı daha ağır geçirebiliyor. Ancak hastalıkla ilgili yeteri kadar toplumsal bilinç oluşmadığı
için özellikle çocuklar, okulda öğretmen ve arkadaşlarının önyargılı yaklaşımlarına maruz
kalabiliyorlar. Bu da çocukların okuldaki başarısını, sosyal uyumunu ve özgüven oluşumunu olumsuz
etkileyebiliyor.
"EPİLEPSİ VE BEN RESİM" YARIŞMASI Epilepsi hastası
çocukların kendilerini ifade etmelerine katkı sağlamak ve çocuklarla ailelerinin özgüven
kazanmalarına yardımcı olmak amacıyla Türk Epilepsi ile Savaş Derneği, 2007'den beri epilepsi
hastası çocuklar arasında "Epilepsi ve Ben" isimli resim yarışmasını düzenliyor. Hastalığın önüne
geçebilmek için erken teşhis ve koruyucu önlemler konusunda farkındalık yaratmak amacıyla düzenlenen
yarışmaya, epilepsi teşhisi konmuş 6-16 yaşları arasındaki çocuklar katılabiliyor.
Epilepsi ve
Ben yarışmasının hedefi, epilepsi hastası çocukların kendilerini ifade etmelerine destek olmak,
toplumsal önyargıya maruz kalan çocuklara ve ailelerine özgüven aşılamak ve epilepsi konusunda
toplumda bilinç uyandırmak. |
Prof. Dr. Barış Baklan (Türk Epilepsi ile
Savaş Derneği Başkanı): "EPİLEPSİ HASTASI ÇOCUKLAR KENDİLERİNİ SANATLA DAHA RAHAT İFADE
EDİYOR" "Nörolojik hastalıkların sanatla ilişkisi en çok epilepsi alanında
araştırılıyor. 'Tanrısal bir hastalık' olarak görülen epilepside, 'arada kaybolma, dünyadan kopma,
değişik ortamları yaşama' söz konusu ve resim gibi sanatlarla epilepsi hastası çocuklar kendilerini
daha rahat ifade edebiliyorlar.
Epilepsi hastaları, içinde bulundukları epilektik ortamların
yol açtığı ruh durumlarını ve duyguları akılda tutup çizebiliyor ya da yazabiliyorlarsa bu onlara
daha değişik bir ufuk getirebiliyor. Bunu yaşayanların ayrıcalıkları oluyor, gerçek dünyada olmayan
sahneleri görebiliyorlar. Bu durum yaratıcılıklarını kamçılayıp, arttırabiliyor. Alice Harikalar
Diyarı ile fantastik bir dünya yaratan Charles Lutwidge Dodgson epileptiktir. Ünlü Rus yazar
Dostoyevski de epileptiktir. Bu tür insanlar, yaşadıkları epilepsi krizleri nedeniyle yaşadıklarını
çok güzel tanımlıyorlar. Ama bunlar, epileptik olmasa da yine sanatçı olacak yetenekte kişiler. Yine
de bu insanlar epilepsinin sonuçlarını olumlu bir alana yönlendirmeyi başarabilmişler. Sonuç olarak
sanatçıların hastalıkları, onların yeteneklerini bozmayacakları alanda ortaya çıkıyorsa bu onlara
olumlu geri dönüşler sağlayabiliyor." |
ÇOCUKLARDA EPİLEPSİNİN
BELİRTİLERİ • Çocuğunuz sık sık dalıyorsa, • Zaman zaman anlık kopuklukları
oluyorsa, • Dalma anlarında yalanma, yutkunma, ağzı şapırdatma hareketleri sergiliyorsa,
• Kasılma, dalma, garip hareketler yapma, düşme, bayılma, sıçrama gibi her zamanki halinden farklı
davranışlar içinde bulunuyorsa, çocuğunuz epilepsi olabilir, hemen bir hekime
danışın. |
ÇOCUĞUNUZ EPİLEPSİ NÖBETİ
GEÇİRDİĞİNDE: • Nöbet sırasında çocuğunuzu sağ ya da sol tarafına doğru yatay
pozisyonda yatırın, • Başının altına bir yastık koyun, yakası sıkıysa gevşetin,
• Sallamayın, üstüne su dökmeyin, ağzına bir şey sokmaya
çalışmayın. |
ÇOCUKLARDA EPİLEPSİ NASIL ORTAYA
ÇIKAR? Epilepsi hastalığının çok farklı tipleri olabiliyor. Bunların bazıları,
özellikle çocukluk çağı epilepsileri oldukça iyi huyludur ve bir zaman sonra kendiliğinden geçer.
Bir kısmı ergenlik çağında başlar daha uzun bir süre devam edebilir. Ancak nöbetler çok seyrek veya
tamamen baskılanmış olabileceğinden yaşam kalitesine olumsuz bir etkisi de olmaz. Öte yandan
hastaların içinde özellikle çocukluk çağında çocuğun kognitif gelişimini de etkileyen ağır tablolar
veya nöbetlerin ilaçlara karşın kontrol altına alınamadığı oldukça dirençli durumlar olabilmektedir.
Farklı nedenlerle ortaya çıkabilen değişik epilepsi tipleri, bu nedenle birbirinden farklı klinik
seyre sahiptir.
Epilepsi nöbetleri çeşitli durumlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Örneğin, kan
şekerinin, tuzun aşırı düşmesi de nöbete yol açabileceği gibi, beyin zarını veya kendisini tutan
mikrobik hastalıklar (menenjit, ensefalit vb.), başa gelen darbeler, inme, beyin tümörü gibi
durumlar da nöbet oluşturabilir. |
EPİLEPSİ TEDAVİSİ GEÇTİ
DEYİP YARIDA KESİLMEMELİ! Epilepsiler çok çeşitlidir. Bir kısmı kendiliğinden yaşla
beraber kaybolur. Bazı durumlarda ilaç vermeye dahi gerek olmaz. Bir kısmına ise tekrarlayıcı
nöbetleri engellemek için ilaç vermek gerekebilir, nöbetlerin tekrarlamayacağından emin olununca
yine tedavi sonlandırılabilir.
Bazı durumlarda ömür boyu nöbetler devam eder, bu hastalar
ilaçları sürekli kullanmak zorunda kalabilirler. Bu hastalıkta erken teşhis çok önemlidir. Epilepsi
hastalığı olan çocuklar erken teşhisle topluma kazandırılabilir. Zira Dünya Sağlık Örgütü, son
araştırmaların, erken teşhis konan epilepsi hastası çocuk ve yetişkinlerin yüzde 70'e yakınının
başarılı bir şekilde tedavi edilebildiğine işaret ediyor. Çoğu epilepsi hastasının
hastaneye yatması gerekmez ve ayakta izlenir. Üçte ikisinde nöbetlerin kontrol altında olduğu
epilepsi hastalarında 2-5 yıl boyunca nöbet görülmemesi, hastalığın aktif sürecinden çıkması olarak
kabul edilir ve tedaviler ilaçlar azaltılarak kesilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bu süreyi 5 yıl
olarak belirlemesine karşın, süreç sonunda hastalığın nüksetme olasılığı da bulunuyor ve bu durumda
tedavi tekrarlanıyor. |
EPİLEPSİ HASTASI ÇOCUKLARIN AİLELERİNE
DÜŞEN GÖREVLER Epilepsi çocuğun özgürlüğünü kısıtlamamalıdır. Diğer çocuklar her ne
yapıyorlarsa, bu çocuklar için de aynı durum geçerlidir. Aile özellikle hastalığı nedeniyle evdeki
düzeni kesinlikle değiştirip çocuğa uydurmaya çalışmamalı, aşırı koruyucu kollayıcı olmaktan
özellikle kaçınmalıdır. Bu durumların tam gelişme çağında çocuklarda istenmeyen davranış
bozukluklarına yol açabileceği akılda bulundurulmalıdır. Gerek beslenme gerekse spor aktiviteleri
açısından kısıtlamaya gerek yoktur, sadece biraz daha tedbirli olmak yerinde olur. Epilepsi hastası
çocukların sadece tüple dalmak, paraşütle atlamak gibi tehlikeli sporlardan kaçınmaları
gerekir. Hatta bunu yaparken de çocuğa hissettirmemek önemlidir. Evdeki yerleşik düzen, ebeveynlerin
zaten var olan ev içi kuralları gerekirse küçük değişiklikler yapılarak mümkün olduğunca korunmaya
çalışılmalıdır. |
EPİLEPSİ HASTASI ÇOCUKLARIN OKUL
HAYATI Eğer çocuklarda eğitimine engel olabilecek başka bir sorun yoksa, sadece
epilepsi nöbeti olan çocuklar normal eğitimlerine devam edebiliyorlar. Eğer sınav sırasında veya
sınava yakın dönemlerde çocuk nöbet geçirmişse, tıpkı diğer hastalık durumlarında olduğu gibi
sınavın tekrarına olanak sağlanmalı. Epilepsisi olan çocuklar, hiçbir şekilde
arkadaşlarından farklı bir muamele görmemeli, herhangi bir avantaj da sağlanmamalıdır. Hastalar,
epilepsi konusundaki bilgi eksikliği veya yanlış bilgiler nedeniyle toplum yaşamında sıkıntı
çekebiliyorlar. Epilepsinin geçmişten gelen ruh veya akıl hastalığı olduğu, bulaşıcı olabileceği
veya cin çarpmasına bağlı olduğu gibi yanlış inançlar kişilerin hastalığı saklamasına yol açıyor. Bu
nedenlerden dolayı da epilepsi hastası çocuklar toplum içinde yer edinme ve kendine güven geliştirme
konularında zorluk yaşıyorlar. |
|