YILDIZ ÇAKAR
yildiz@anneoluncaanladim.com
Erken çocukluk çağında sosyal ilişkiler

Yaşam boyunca, bazı alışkanlık ve becerilerin belli zamanlarda en iyi öğrenildiği dönemler vardır. Bu dönemleri iyi gözlemleyip kaçırmadan yetenekler oluştukça bu yeteneklere alıştırmalar sağlamak çok önemlidir. Öğrenilen beceriler üzerinde mükemmellik geliştirmek için de bol deneyim olanağı bulunmalıdır.

Çocukların sosyal ilişkiler geliştirme yetileri daha bebekken, anne ve babaları ile kurdukları güçlü duygusal bağlar ile başlar. Daha çok küçükken nesnelerle oynarken belli bir hedef ve girişimcilik sergilerler. Büyüdükçe başka çocuklar ilgilerini çeker, onların yanında olmak isterler ve onları taklit etmek isterler. Benmerkezci bir düşünce yapıları olduğu halde diğer çocukların duygularını fark ederler.

Çocukların insan ilişkilerinin temel taşlarını oluşturan deneyimleri yaşamaları sosyal gelişimleri için çok önemlidir. Bu deneyimler ruh sağlığının da olmazsa olmazlarıdır. Güvenme, bağımsızlık, girişkenlik, duygudaşlık, özgüven başlıca deneyimlerdir. Bu deneyimleri içeren destekleyici ilişkiler çocukların sosyal gelişimini desteklediği gibi duygusal, bilişsel, dil, estetik, müzikal ve fiziksel gelişimini de destekler.

ÇOCUĞUN “YAPABİLİYORUM” DUYGUSU KAZANMASI
Çocuklar serbestçe seçim haklarını kullanırken, rahatça girişkenliklerini sergilerken kendilerini yetenekli kişiler olarak görebilir, “Ben yapabiliyorum” duygusunu kazanırlar. Bunun gerçekleşebilmesi için nazik ve anlayışlı yetişkinler,  davetkâr bir fiziksel ortam, materyallerin düzenli yerleştirilmiş olduğu ve olayların öngörülebildiği bir çevre yeterlidir. Olayların öngörülebildiği çevre demek tutarlı bir hayat akışının olması demektir. Evde olsun yuvada olsun belli bir akış planının olması çocuklar için çok rahatlatıcı ve denetim duygusunu arttırıcı bir rol oynamaktadır.

Kararlar alırken başta kendilerinden emin değillerdir; annelerinin gözünün içine bakarlar. Böyle durumlarda ya engellenirler ya da onay alırlar. Aslında izin vermek gibi değil de niyeti anlayıp söze dökmek çok daha işe yarayacak ve sürekli onay istemek yerine bağımsız kararlar alabilmeyi öğreneceklerdir. Örnek verecek olursak: Evde arkadaşı ile oynarken; “Bu büyük kutuyu yana devirip içine gireceğiz, ev yapacağız” diye niyet bildiren çocuğa tamam demek ya da başla onay vermek yerine;  “Kendinize ev yapacak, içinde evcilik oynayacaksınız demek” diyerek çocuğun fikrini tekrarlayabilirsiniz. Zaman zaman oyunlarda çocuğunuz lider, siz de takipçisi olabilirsiniz.

Gerçekleşmesi mümkün olmayan ya da onaylayamayacağınız fikirler için de aynı yöntemi kullanır, yani niyeti anladığınızı belirtir ve alternatifler sunabilirsiniz.

Hepimizin bildiği gibi küçük çocukların niyetlerini söze dökmek ve gerçekleştirmek için zamana ihtiyaçları vardır. Aceleye getirilmeden sabırla beklemek çocukların karar verme sürecinde çok yararlı bir yaklaşım olacaktır.

KÜÇÜK ÇOCUKLAR HANGİ KONULARDA KARAR VEREBİLİRLER?
Hangi kitaba bakacak? Hangi şarkıyı söyleyecek? Hangi renkteki topu satın alacak?
Oyunu nasıl kuracak? Hangi tişörtü giyecek? Hangi çocuğun yanında oturacak?
Ne ile oynayacak? Hangi meyveyi yiyecek? Hangi oyuncağını paylaşacak? Gibi konuları sıralayabiliriz.

Seçimler, planlar yapma, kararlar alma ve bunları ifade etme çocuğun yeterlilik ve değerlilik hissini geliştirmede çok önemlidir. Böylece çok daha özgüvenli bireyler olarak yetişirler.
Kendi istediklerini gerçekleştiren çocuklar ister istemez bazı sorunlarla da karşılaşacaklardır. Bu sorunlarla hemen büyüklere koşarlar. Bu durumda gene çocuklara zaman tanımak ve kendi çözümlerini bulmalarına yardımcı olmak, onların ilerde sorun çözücüler olarak gelişmelerine ve kendilerini bu konuda yetkin görmelerine yarayacaktır. Burada unutulmaması gereken nokta çocuklara zaman tanımak ama çözümü bulmakta zorlanan, sıkıntı duyan çocuklara yardımcı olmaktır. Amacımız çocuğu başarılı kılmaktır.

Çocuklara zaman tanımak onların kendi öz bakım becerilerini geliştirmeleri için de çok önemli bir destek oluşturur. Ayakkabıları ve giysileri giymek, montun önünü kapatmak, sürahiden su doldurmak ve bunun gibi beceriler.

Sosyal becerilerin gelişimi için bir dizi beceri daha gereklidir.

ÇOCUĞUN KENDİ DUYGULARINI TANIMASI VE İFADE EDEBİLMESİ
Kısaca sayacak olursak, kendi duygularını tanımak ve ifade edebilmek en önemli becerilerdendir.  Daha sonra arkadaşının ya da karşısındaki kişinin duygularını anlamak ve söze dökmek gelir.

Sonra yavaş yavaş işbirliğine dayanan oyunlar ve faaliyetler gelir. Grup içinde işbirliği yapabilmek belli bir olgunluk gerektirecektir. Grup içinde olunca da doğal olarak bazı çatışmalar çıkacaktır. Bu tür sosyal çatışmalarla başa çıkmaları ve belli becerileri geliştirmeleri için onlara yardımcı olabiliriz.

Her şeyden önce çocukların gelişimsel özelliklerini aklımızda bulundurmalıyız.

Problemleri çocuklar namına çözmekten kendimizi alıkoymamız gerekir. En uygun olan davranış onların da katıldığı bir sorun çözme girişimini başlatmak olabilir.

Çocuklara olan bitenle ilgili doğru ve kesin bilgiler vermek doğru olacaktır. Yani sorunu tanımlamak ve netleştirmek için onları desteklemek gerekir. Bunun için de aşağıdaki adımlara bir göz atalım:

Çatışma çıktığında sakin kalmayı başarmak çok iyi bir model olmak bakımından çok önemli bir yaklaşım olacaktır.

Çocukları duygularını anlatmaları için teşvik etmek...

Çocukların anlattıklarına göre bir de sorunu bir yetişkinin tanımlaması…

Çözüm için neler öneriyorlar…

Gelen çözümleri tekrar etmek ve içlerinden birini seçmelerini beklemek…

Çocukların kararlarını uygulamaları için yüreklendirmek…

Olayın sonunu da gözlemlemek ve desteklemek…

SON OLARAK ŞUNU UNUTMAYALIM:
Çocuklar birlikte oynamayı yeni öğreniyorlar. Arkadaşları ile oynarken gelişim düzeylerine uygun sınırlar ve beklentiler içinde olmak ve uygun oyun ortamı yaratmak çok yararlı olacaktır. Oyun için seçim olanakları sunmak da başka bir yaklaşımdır.

Son olarak, tutarlı bir günlük akış ve başkaları ile paylaşım ve etkileşim içinde olmak konusunda kendimize de bakalım; kendimiz onlara iyi bir model miyiz?

Yazarın Diğer Yazıları
- Babanın çocuk için önemi ve değeri!
- Çocuğun yaratıcı düşünmesi ve davranması nasıl desteklenir?
- Çocuğun benlik gelişimi
- Özgürce oynayan çocuğun farkı
- Anne karnından itibaren müzik
- Hareket etme özgürlüğü olan çocuklar
- Büyükanne ve dedelerin önemi
- Erken çocukluk çağında sosyal ilişkiler
- Çocuk duygusal kriz yaşadığında ne yapmalı?
- Dil gelişimi ve okuryazarlığa geçiş
- Etkin öğrenmenin önemi
- Okul öncesi çocuklarda düşünme
- Etkin öğrenme üzerine temel düşünceler
- Tüm duyularla öğrenmenin önemi
- Bebeklerde Aktif Öğrenme
- Mutlu olmak için ne gerekir?
- Bebek beyninin yapısı
- Stresin bebek gelişimi üzerindeki etkileri
- Beyinde değişim nasıl sağlanabilir?
- Öğrenme kolaylaştırılabilir mi? “Değişmez olan tek şey değişimdir”
- Öğrenme aceleye getirilemez!
- Çocukları yuvaya nasıl hazırlayalım?
- Anaokulu nasıl olmalıdır?
- Çocuklar zor durumlarla nasıl baş edebilir?
- Babalar çok önemlidir!
- Anne giyinmek istemiyorum!
- Çocuklar neden öykü ve masallara bayılırlar?
- Küçük çocuklar ve televizyon
- Çocuklar ve çizgi kahramanlar…
- Çocuklarda sembolik düşünce ve hayali oyun
- Çocuğum yuvada nasıl oyun oynuyor?
- Çocuklar ve oyun
- İlk yıllar: Bebeğiniz gelişiyor
- Küçük çocuklarda bağlanma süreci:
- Erken çocukluk çağı karakterimizi ne kadar belirliyor?
- “Anne Olunca Anladım” ailesine merhaba!
anneoluncaanladim.com'u ziyaret etmek için tıklayın
Copyright 2007-2024 ® NETATÖLYE