YILDIZ ÇAKAR
yildiz@anneoluncaanladim.com
Çocuğun benlik gelişimi

Son zamanlarda danışanlarımla yaptığım görüşmelerim, genelde çocukları için zaten çok çabalayan annelerle oldu. “Acaba daha da ne yapabiliriz?” diye soran bilgiye susamış, kendilerini sorgulayan annelerle konuşmak beni çok etkiledi. O yüzden bu yazımın da konusu çocuğun benlik gelişimi için daha da neler yapabileceğimizi irdelemek olacak.

Benlik gelişiminin güvene dayandığını biliyoruz, ama günlük hay huy arasında bu konuda çocuklara ne kadar etkin destek oluyoruz tam bilmiyoruz.

Çocuğun kendisi ile olan ilişkisi, benlik algısı, kendi gücünün ve kaynaklarının farkında olması ve çevreye karşı olan ilgisi her geçen gün otomatik olarak güçlenmekte ve gelişmektedir. Ne yazık ki birçok kez bu gelişim yolculuğunda çocukların gelişimsel süreçlerinde sıkça duraksamalara ya da kırılmalara şahit olunuyor. Temel bazı gelişimsel gereksinimler karşılanamayabiliyor. Erken çocukluk çağında duyarlı olmak gereken bir noktadır bu. İlk 3 yılın çocuk hayatındaki önemini; temel ihtiyaçların karşılanmasının ve benlik gelişiminin kişilik oluşumunda ne kadar fark yarattığını biliyoruz.

İLK 3 YIL NELER YAPILABİLİR?
Çocuğun bu kritik dönemde iki hassas durumundan bahsedebiliriz. Birinci durum gelişim basamaklarını hızla tamamlıyor olması. İkinci durum ise sürtüşme olmadan bu basamakları geçmesi için gerekli becerilere tam sahip olmaması.

Alman pedagog Prof. Dr. Armin Krenz, birçok yazısında çocukların benlik gelişimi için gerekli olan temel gereksinimleri bir binayı taşıyacak olan kolonlara benzetir.

Ona göre, okul öncesi dönemde sağlam bir benlik gelişimi için gerekli on altı temel gereksinim vardır. Bu gereksinimlerin karşılanması ilerdeki karakter gelişiminin sağlam köklere dayanmasını sağlar diye de eklemektedir.

16 TEMEL GEREKSİNİM
Prof. Krenz’ e göre, on altı temel gereksinim aşağıdaki gibi sıralanmıştır:

Zaman:
Zamanı duyumsama ve tadını çıkarma olanağı bulan çocuk gelişim kaynaklarını kullanabilir ve onları özümseyebilir. Dünyayı derinlemesine algılayabilir. Bunun için çocukların kendi sorunlarını çözebilen ve çocuklara geniş zaman tanıyan ebeveynlere gereksinimi vardır.

Sükûnet: Gelişim süreçlerinin yerleşmesi ve ayrıştırılması için, ayrıca dikkatin yoğunlaşması ve problemlerin çözülmesi için sükûnet çok gereklidir. Bunun için çocuklar güçlü ve dayanıklı ve tüm çocuk eğitimini keşifler ve yanlışlar yapmak ve yanlışlardan öğrenmek olarak kabul eden ebeveynlere gereksinim duyarlar.

Sevgi: Güvenli bağlanmak, derin ve içten kabul edilmek, sıcak bir yakınlık hissi sevgidir. Güvenmek, güvenilirlik, içtenlik ve aynı zamanda duygusal bir dikkattir ve her çocuğun gelişimi için esastır.

Güven: Çocuklarına tüm bilgelikleri ve üstünlüklerine rağmen insan olarak eşitlik duygusu verebilen ve çocuklarında gurur ve farkındalık yaratan anne babalar gerekir. Çocuklarının ufak gelişimlerine şaşıran ve hayran kalan, verdikleri sözleri tutan, beklentileri net olan ebeveynler idealdir.

Hareket: Amaçlı hareketleri gerçekleştirmek için kendileri hareket etmekten mutluluk duyan ve bunu ifade eden yetişkinlere ihtiyaç vardır. Pasif bir tüketici olmak yerine, kendisi aktif üretken olan yetişkinler çocuklarda hareketi ve etkinliği özendirirler.

Mahremiyet ve sırlar: Çocukların kendilerine güvenen, onlara değerlerini aktaran, bazı olumsuzlukları göz ardı edebilen, onları utandırmayan, aynı zamanda çocuklarının kişilik haklarına saygı duyan ebeveynlere ihtiyaçları vardır.

Söz Hakkı: Gelişim basamağına uygun olarak evde alınan kararlara katılma ve bazı sorumluluklar alma her çocuğun hakkıdır.

Deneyim zenginliği: Hem kendi içindeki duygulara hem de çevresine ulaşabilmek demektir. Öğrenme potansiyelini fark eden, kendi hayatını denetleyebilen, kendi yeteneklerine güvenen bir anne baba çocuklarına bu konuda model olabilir.

Duygular: Duygularını yaşayabilen ve duygularını bilişsel ve motor süreçlerine yayabilen çocuklar yetiştirmek önemlidir. Bunun için kendi duyguları ile temas halinde olan, geniş duygu repertuarı olan ve onları kabul eden; dengeli bir duygu dünyasına önem veren ebeveynlere ihtiyaç vardır.

Cinsellik: Cinsel kimlik gelişimini kabul ve içselleştirmek çocuk gelişiminin önemli bir unsurudur. Ebeveyn olarak cinsel hayatı doyumlu, mutlu, kendi cinselliği ile barışık olmak çocukların da doğumdan başlayarak kendi cinselliklerini ve cinsiyetlerini tanımalarına olanak sağlar.

Şiddetsiz Ortam: Sağlıklı ve yapıcı bir iletişimin olmazsa olmazı şiddetsiz eğitimdir. Derin hümanistik değerleri olan, güç kullanmak ve güçsüz kılmaktan sakınan velilere gereksinim vardır.

Merak: Dünyayı keşfetmek ve aktif olarak katılmak demektir. Bunun için içlerinde kuvvetli bir öğrenme motivasyonu barındıran ve her zaman duygusal, sosyal, bilişsel ve fiziksel deneyimlere açık olan, kendini yenilemeyi bilen ebeveynler gerekir.

İyimserlik: İçlerinde yaşama sevinci olan, sorunları çözüm bekleyen fırsatlar olarak kabul eden, yapıcı ve çözüm odaklı düşünen yetişkinler çocuklarına iyimserlik aşılarlar.

Saygı ve Değerler: Kültürel normları gözeterek çevresi ile iletişime geçen, başkalarının değerlerine- ki sanatsal, dini, estetik, politik ya da sosyal olabilir- saygı duyan yetişkinler gerekir.

Anlayış: Kendi çocukluğunu unutmayan, çocuklarını anlayan anne babalara ihtiyaç vardır. Çocuklarının kabul gören kişiler olarak gelişmesi için ve aşağıdaki şu üç temel soruyu sorabilen bireyler olabilmesi için: “Ben kimim?”, “Ne yapabilirim?”,” Neye sahibim?”

Tutarlılık ve Tekrar: Değerleri tanımak; çevre ile iletişim içinde değerlerin tutarlı bir şekilde tekrarlaması, pekişmesi.

Yukarıdaki özelliklerin kaçı size uyuyor, hangi durumları ve özellikleri genişletmek ve zenginleştirmek isterdiniz?

Gelişim psikologlarının yaptığı son araştırmalardan çıkan sonuçlara göre, duygusal ihtiyaçların doyumu olumlu benlik gelişiminde çok önemli bir rol oynuyor. Tersi ise düşük benlik algısının başlıca nedeni olarak görülüyor.

KENDİNİ SEVİLMEYE DEĞER GÖRÜYOR MU?
Gelecekteki benlik ve kişilik gelişiminin çok erken yaşta çocuğun kendini sevilmeye değer görmesi ile çok yakından bağlantılı olduğu görülmektedir. Kendini sevilmeyen olarak duyumsayan ve sık eleştirilen çocuk ise ileride de güvensiz bir kişilik sergileyecektir.

Yeni sene için aldığımız kararları gözden geçirelim. Küçük çocuğu olan ebeveynler yeni kararlarına çocuklarının benlik gelişimlerine katkıda bulunmayı ve bu konuda çabalarını arttırmayı dâhil ederlerse çocuklarına eşsiz bir hediye vermiş olacaklardır. İlla ki mükemmel olmak gerekmez, bu konulardaki ufak adımlar bile çok şey ifade eder.

Çocuğunuzun kendisini seven dolayısı ile insanları ve hayatı seven bireyler olarak gelişebilmeleri için emek vermeye değer. Bu yeni yolunuzda sizlere başarılı ve keyifli günler diliyorum.

Yazarın Diğer Yazıları
- Babanın çocuk için önemi ve değeri!
- Çocuğun yaratıcı düşünmesi ve davranması nasıl desteklenir?
- Çocuğun benlik gelişimi
- Özgürce oynayan çocuğun farkı
- Anne karnından itibaren müzik
- Hareket etme özgürlüğü olan çocuklar
- Büyükanne ve dedelerin önemi
- Erken çocukluk çağında sosyal ilişkiler
- Çocuk duygusal kriz yaşadığında ne yapmalı?
- Dil gelişimi ve okuryazarlığa geçiş
- Etkin öğrenmenin önemi
- Okul öncesi çocuklarda düşünme
- Etkin öğrenme üzerine temel düşünceler
- Tüm duyularla öğrenmenin önemi
- Bebeklerde Aktif Öğrenme
- Mutlu olmak için ne gerekir?
- Bebek beyninin yapısı
- Stresin bebek gelişimi üzerindeki etkileri
- Beyinde değişim nasıl sağlanabilir?
- Öğrenme kolaylaştırılabilir mi? “Değişmez olan tek şey değişimdir”
- Öğrenme aceleye getirilemez!
- Çocukları yuvaya nasıl hazırlayalım?
- Anaokulu nasıl olmalıdır?
- Çocuklar zor durumlarla nasıl baş edebilir?
- Babalar çok önemlidir!
- Anne giyinmek istemiyorum!
- Çocuklar neden öykü ve masallara bayılırlar?
- Küçük çocuklar ve televizyon
- Çocuklar ve çizgi kahramanlar…
- Çocuklarda sembolik düşünce ve hayali oyun
- Çocuğum yuvada nasıl oyun oynuyor?
- Çocuklar ve oyun
- İlk yıllar: Bebeğiniz gelişiyor
- Küçük çocuklarda bağlanma süreci:
- Erken çocukluk çağı karakterimizi ne kadar belirliyor?
- “Anne Olunca Anladım” ailesine merhaba!
anneoluncaanladim.com'u ziyaret etmek için tıklayın
Copyright 2007-2024 ® NETATÖLYE