Besin alerjisi abartılıyor mu?
Besin alerjisi sık rastlanan
sorunlardandır. Özellikle küçük bebeklerde inek sütü alerjisi en sık sorun olmaktadır. Bu konuyu
daha önceki yazılarımda ele almıştım. Bugün ise konuya farklı bir yönü ile yaklaşmak
istiyorum.
Besin alerjisi tanısı esas olarak hikayeye dayanır. Ardından deri
testi veya kan testi yolu ile tetkikler yapılarak hangi besinlere karşı alerji olduğu bulunmaya
çalışılır. Hiçbir test, gerçek hayatta yaşanan deneyim kadar kesin değildir. Yani testte ne çıkarsa
çıksın; çocuğa yedirdiğiniz bir gıdaya bağlı, şüphe bırakmayacak şekilde o gıdaya bağlı sıkıntı
oluyorsa o gıdaya alerjisi var demektir.
Sıkıntıdan kastımız; kaşıntı, döküntü, solunum
sıkıntısı, öksürük, ishal, kabızlık, gaz gibi şikayetlerdir. Şikayetin vereceği rahatsızlık ve
o gıdanın eksikliğinde yaşanacak sorunlar birlikte değerlendirilerek sakınma derecesi belirlenir.
Yani; çocuk süt içtiğinde hafif gaz oluyor o kadar. Bu durumda sütü yasaklamaya gerek yoktur.
Veya çocuk 1 tane bile fıstık yese hemen acillik oluyor. O zaman kesinlikle fıstık yemeyecek.
İşler her zaman bu kadar kolay değil. Bazen yanlış yönlendirmeler veya aşırı duyarlı ebeveyn
yaklaşımı çocuğa fayda yerine zarar verebiliyor. Son zamanlarda en sık karşılaştığımız bir yaklaşım
ile bazen ne yazık ki doktorların da böyle yorumlaması sonucu inek sütü alerjisi tanısı biraz
abartılıyor. Buna bağlı çocukların büyüme ve gelişmesi olumsuz etkilenebiliyor. Burada süt
alerjisinin varlığını veya derecesini tartışmayacağız. Bir şekilde kesin doğru tanı, süt alerjisi
var olduğunu kabul edeceğiz. Görüyorum ki; sadece süt ve ürünleri değil, et, çerez, balık vs. de
yasaklanıyor.
ÇAPRAZ BESİN ALERJİSİ Bir gıdaya alerji varken başka bir gıdaya da
alerji varmış gibi tepki vermesine çapraz alerji diyoruz. Çapraz allerji riskini bilirsek, gıda
yasaklaması veya serbestliğini belirlemekte bize yol gösterir.
İnek sütü alerjisi olanlarda
sığır etine alerji riski sadece yüzde 8 civarındadır. Denemeden hemen yasaklanmamalıdır. Bir örnek
verelim. Bebek doğdu, anne sütü alıyor, hiçbir sorun yok. Bir süre sonra egzema (atopik dermatit)
veya alerjik bronşit (astım) oluyor. Sebebini araştırırken bebeğe yapılan testlerde farklı şiddette
süt alerjisi, bazen birlikte veya ayrı yumurta alerjisi çıkıyor. O zamana kadar anne bunları yedi;
bebekte sorun olmadı. Bebeğin sorunu yeni ortaya çıktı. Bebek ek gıda almıyor, sade anne sütü
alıyorsa, bebek açısından sorun yok. O alması gereken besini alıyor ama anne?.. Hemen anneye her
türlü et, süt, süt ürünleri, yumurta vs. yasaklanıyor. Zavallı anneler, çocuğun hatırına bu
işkenceye katlanıyor.
BESİN YASAKLARI NE KADAR GEREKLİ? Acaba bu yasaklar ne kadar
gerekli? Gerçekten annenin yediği gıdanın sütten geçen kadarı çocuğun alerjisini tetikliyor mu? Bunu
belirlemeden yasaklar uygulamak doğru değildir. Temel gıda olmayanlarda belki bir derece
anlaşılabilir. Örneğin; çocukta fıstık alerjisi çıktı, anne fıstık yemesin. Yemese de olur. Ama et,
süt öyle değil. Bu karmaşık durumun belirlenmesi için genelleme yapmak da doğru değildir. Her vaka
ayrıdır. Her vakaya kendi özelliğine göre yaklaşmak gerekir. Bu aşamada işleri yoluna koyana kadar
mutlaka bir alerji uzmanı ile birlikte düzenleme yapılmalıdır. Kafadan yasaklar koymak doğru değil.
EN SIK ÇAPRAZ ALERJİ YAPAN BESİNLER -Çerez - çerez arasında, -Kabuklu deniz
ürünleri arasında, -Farklı kanatlıların yumurtaları arasında, -Latex ile tropikal
meyveler arasında, -Tahıl-tahıl arasında görülür.
Yine de bir tahıla alerji varsa;
örneğin buğday alerjisi varsa; hemen arpayı, yulafı, çavdarı kesmeyip araştırmak gerekir. Ama anneyi
beslemek değil de çocuğa ek gıda olarak verilecek besinler arasındaki çapraz reaksiyon riski için
daha da dikkatli olmak gerekir. Çocuğun başkaları tarafından verilen veya okulda arkadaşından
alacağı bir gıda ile çapraz alerji yaşama riski daha yüksektir.
SONUÇ Sonuç
olarak; her gıdanın yasak kapsamına alınmadan önce çok dikkatle değerlendirilmesi gerekir. Bir
gıdayı tahminle veya bazı kanıtlara dayanarak yasaklayacaksak; kar-zarar dengesini göz önüne
almalıyız. Unutmayalım; kaş yaparken göz çıkarmamak gerekir.
|