İşlevsel ve duygusal gelişimin alt yapısını oluşturan “Duyusal Bütünleme”de, regülasyon kapasitesi, işitsel işlemleme, görsel uzaysal işlemleme, motor planlama ve yönetim fonksiyonları ile baskın tarafın (sağ/sol), diğer tarafla bütünlenmesinin gelişim seviyelerinin değerlendirilmesi, etkin uygulama planı oluşturabilmek için çok önemlidir.

Duyu bütünlemesi, dışarıdan gelen gürültüleri yok sayarak öğretmenini dinlemeye odaklanmak gibi, bütün bu duyusal uyaranlar selinden, deneyimlediklerine anlam kazandırarak, dikkatini yöneltmesi gereken alana odaklanabilmeyi ve içinde bulunduğumuz duruma uygun amacımıza yönelik hareket edebilmemizi ya da uygun cevaplar verebilmemizi sağlayarak sosyal davranışlarımızın ve akademik öğrenmenin alt yapısının temelini şekillendirir.

Okuma, yazma ve aritmetik vb. akademik beceriler, sadece sağlam “Duyu Bütünlemesi” altyapısına sahip olanların geliştirebileceği son derece karmaşık işlemlemelerdir. Öğrenme ve davranışların organizasyonu, ”Duyu Bütünlemesi”nin görünen yüzüdür.

Duyusal işlemleme düzensizlikleri ya da yetersizlikleri olan otistik spektrumdaki çocuklarda duyu bütünleme prensipleri ışığında uygulanan terapiler, sinir sisteminin değişebilir ve yeniden şekillenebilir özellikleri ile yeni nöronal yolların yapılanması ve deneyimlerle kalıcı olabilmesi  açısından önemlidir.

OTİSTİK SPEKTRUMDAKİ ÇOCUKLAR
Otistik spektrumdaki çocuklarda gözlemlenen duyusal modülasyondaki yetersizlikler, davranışsal olarak hafızaya kaydedebilmede ve öğretilmiş bilgiye ulaşabilme becerilerindeki yetersizlikleri, kendilerini sakinleştirebilme de zorluklar, zayıf yönetim işlevleri, zayıf motor planlama becerileri, fikir üretmede kısırlık ve davranışlarını kontrol edebilmede zorluklarlarla izlenir.

Duyusal modülasyon yetersizlikleri çocuğun uyarılma ve odaklanabilmesini ve iletişim becerilerinin gelişiminin yanı sıra, insan ve objelerle anlamlı etkileşim kurabilme becerilerini etkiler. Duyu bütünleme terapi yaklaşımları, çocuğun vücut farkındalığının gelişimi ile kendi vücudundan ve bulunduğu çevreden gelen duyusal uyaranlara anlam kazandırabilmesini sağlayarak duygu durumunu kontrol edebilmesine ve kendisini sakinleştirebilmesine yardımcı olur.  

Çocuğunuzun yaşadığı çevrede kendi dünyasından farklı bir dünyanın farkına varması, başkalarının da farklı istekleri olduğunu anladığı zaman gerçekleşir ve ilişki kurma ve etkileşime girme isteği artar. Taklit becerilerinin de gelişimi uygulamalarla desteklendiğinden, jestlerin ve mimiklerin anlam kazandırılması ve gözlerle başlayan iletişimin beden diliyle devamını, ses ve sözel iletişim becerilerinin kazanılmasını destekler ve amaca yönelik davranışların gelişimiyle etkisini gösterir.

AYNI HAREKETLERİ TEKRARLAMA…
Genelde işlevsel ve amaca yönelik görevlerin yerine getirilmesinde yeterli motor kapasitesine sahip olmalarına rağmen, duyusal girdileri anlam kazandırarak organize edemedikleri ve işlemleyemedikleri için motor planlama, uygun zamanlama, uygun güç kullanımı ve sıralama yapabilmede zorlanırlar ve aynı hareketleri tekrar ederek kendilerini sakinleştirirler. Çoğu zaman, otistik spektrumdaki çocuklar, yeni kavramları oluşturmayı veya çevreleriyle anlamlı bir şekilde etkileşim başlatmayı ve etkileşimde bulunmayı başaramazlar. Bu iki durum da fikir üretme ile ilgilidir.

Örneğin, çocuğunuzun bir şeyi istemesi geçmiş deneyimlerine kazandırdığı anlamın şimdiki zamandan geleceğe yolculuğu olarak daha iyi anlatabilirim. Bilişsel becerilerin gelişiminde, bu isteklerin yani fikirlerin arasında bağlantılar kurabilmesi akademik öğrenmenin de alt yapısıdır. Duyusal kayıt ve modülasyondaki yetersizlikler erken kavramsal oluşumu olumsuz yönde etkiler. Günlük yaşamdaki deneyimler olması gerektiği gibi işlemlenmediği için kavram oluşturmaya katkı sağlayamazlar. Motor planlama becerileri fikir üretme ile yakından ilgilidir. Bu motor planlama ve fikir üretme eksiklikleri arasındaki farkları iyice anlamak gerekir.

ZAYIF FİKİR ÜRETME, DAVRANIŞLARI DA ETKİLER
Eğer çocuğun fikir üretebilme becerisi varsa, çocuk tırmanmak üzere salıncağın üzerine yüzükoyun eğilmek gibi basit bir motor görevde planlama yapabilir. Fikir üretmesi zayıf olan çocuklar ise ipleri çekerek hareket deneyimine gereksinimini belirtir, ancak salıncağa nasıl çıkacağını kavramsallaştıramaz ve öfkelenebilir. Zayıf fikir üretme becerileri aynı zamanda çocuğun davranışlarının organizasyonunu olumsuz yönde etkiler. Otistik çocukların duyu bütünlemesi prensipleri ile tedavi edilmeleri, bu teşhise özgü tipik davranışların ve duygusal dalgalanmaların azalmasını sağlayabilir. Otistik çocuklar genellikle ihtiyaç duydukları duyusal girdiyi sağlayan aktivitelerde ısrar ederler ve çocukların bu aktivitelere aşırı odaklanmaları söz konusu olur. Duyu bütünleme yaklaşımı; duyusal girdiyi kontrollü ve amaca yönelik şekilde sunarken çevre ile etkileşimi ve uygun cevapları arttıracak çeşitliliği oluşturmaya destek olur ve çocuğunuzun yaşıtlarıyla ve büyüklerle sosyal etkileşimini destekleyerek sinir sistemi yapılanmasının temellerini oluşturur.

DUYU BÜTÜNLEME (SENSORY INTEGRATION) UYGULAMALARI
Duyu Bütünleme yaklaşımı, çocuğun kontrollü, organize ve anlamlı olarak duyusal girdilerin verildiği terapi ortamı sağlar. Bu süreçte duyu bütünleme terapisti, çocukta gözlemlediği ve onun ilgi alanında sözlü ve sözlü olmayan iletişim bulgularını yorumlayarak, gereksinimlerine uygun ve sinir sistemi yapılanmasını destekleyecek yaklaşımları belirler. Bu süreçte, duyu bütünleme terapisti, çocuğun bulunduğu ortamı yöneterek ihtiyacı olan uyaranın zorla verilmesi yerine, çocuğun ona ulaşmasını sağlar. Sinir sistemindeki gelişmeler, duyusal modülasyonun desteklenmesi ve kendisini sakinleştirebilme becerisini kazanabilmesiyle çocuğunuzun öz güvenindeki gelişim, neler oluyor merakıyla kendi yönetiminde harekete geçmesi ve bulunduğu ortamda amacına yönelik planlama yapabilmesiyle izlenir. Bu doğal öğrenme sürecidir.

Otizm tanısı almış çocuğun tedavisinde, davranışsal, sosyal ve akademik yetersizliklerine yönelik diğer terapilerin de disiplinler arası karşılıklı etkileşimle birbirlerini destekleyen yönde uygulanması ve günlük hayatın düzenlenmesi, gelişimin her an desteklenmesi açısından önemlidir.