Çocukların yeteneklerini, ilgi alanlarını keşfetmelerine nasıl yardımcı olabiliriz?

Önce size geçen yaz tanıştığım bir öğrenciden bahsederek başlamak istiyorum. Kutlay geçen yaz başında bana geldiğinde ilkokul 1. sınıfın son günlerindeydi ve bütün bir sene ne sayıları ne de okumayı öğrenebilmişti. Onunla sohbetimiz sırasında, sokakta misket, çomak gibi oyunlar oynamayı, fırıldak çevirmeyi, koşmayı, ağaçlara tırmanmayı ve bir de resim yapmayı çok sevdiğini öğrendim. Okumayı öğrenmek için Kutlay’ın önünde 3 ay gibi kısa bir yaz tatilinin olması dezavantajdı. Ama buna karşın benim elimde Kutlay’la ilgili  çok  önemli  ipuçları  vardı.  Kutlay’ın  ilgi  alanları.  Yani  diğer  bir  deyişle  onun yetenekleri ve kuvvetli olduğu zeka alanları.

Annesinin getirdiği hece kitaplarını geri vererek onları bu yaz hiç kullanmayacağımızı ve bütün yazı oyun oynayarak geçireceğimizi söyledim. Öyle de yaptık. Kutlay, sayıları hoplayarak ve zarla oynanan oyunlarla, renkleri; renkli mikado çöpleriyle, heceleri ve kelimeleri resimler ve hafıza oyunları oynayarak öğrendi. Bol bol resim çizmesi yazısını düzeltmesine  yardımcı  oldu.  Masal  kitapları,  Kutlay’ın  hayvanlar  alemini,  taşıtları, şekilleri, ağaçları, çiçekleri, denizleri, gökyüzü ile yıldızları ve kavramları öğrenmesine yardımcı olurken okumasını da iyice pekiştirdi. Masal kitapları ile Kutlay farklı dünyalara gitti ve farklı insanlar ve çocuklar tanıyarak onlar hakkında kendi düşünce ve duygularını ifade etti, onların duygu ve düşüncelerini anlamaya çalıştı. Her şeyden önemlisi Kutlay öğrenmekten zevk almaya başladı. Öğrendikçe kendine olan özgüveni arttı.

YETENEKSİZ ÇOCUK YOKTUR!
Yeteneksiz çocuk yoktur, yetenekleri ortaya çıkarılmamış çocuk vardır. Hepimizin Çoklu Zeka Teorisiyle tanıdığımız Prof. Dr. Howard Gardner ve Çoklu Zeka’nın sınıflarda uygulanması ve öğrenme ile ilgili pek çok kitabın yazarı eğitim bilimci Dr. Thomas Armstrong bu yetenekleri zeka olarak adlandırmaktadırlar. Thomas Armstrong sporda başarılı olan ya da çok güzel piyano çalan birisine yetenekli derken neden matematik problemlerini zehir gibi çözen birisine zeki dediğimizi sorarak dikkatleri ikisi arasında hiçbir fark olmadığına çekmek istiyor.

Zekamızı sadece matematik problemi çözmekte değil, basket maçı yaparken ya da bir müzik aleti çalarken de kullandığımızı, diğer bir deyişle spor ve müzikte de başarılı olmak için zekanın gerektiğini söylüyor. Armstrong yeteneklerin hepsini zeka diye adlandırıyor. Bu zeka alanları; dilsel zeka, görsel zeka, matematik zekası,  bedensel  zeka,  müzik  zekası,  doğa  zekası,  sosyal  zeka  ve  içsel zekadır.

Yeteneklerin oluşmasında ve gelişmesinde, diğer bir deyişle zeka alanlarının gelişmesinde etken bazı faktörler vardır. Bunlardan ilki kalıtımsal faktörlerdir. Örneğin; anne ve babası müzisyen olan bir çocuğun müziğe yetenekli olması kalıtımsaldır. Diğer faktör, çocuğun içinde bulunduğu ortamla ilgilidir. Eğer anne ve babası müzisyen olan çocuk herhangi bir sebeple aile ortamından ayrı kalmış ve müzikle ilgilenmemişse bu yeteneğini geliştiremez. Yeteneklerin ilk keşfedildikleri ve geliştirildikleri yer aile ortamıdır. Daha sonra çocuk aile içinde geliştirdiği yetenekleriyle okula başlar ve gelişme burada da devam eder.

ÇOCUĞUN İHTİYACI NE?
Çocukların  ilgi  alanlarını  keşfetmelerinde  ve  yeteneklerini  geliştirmelerinde onlara yardımcı olmak için önce onları yakından tanımamız ve ihtiyaçlarına karşılık vermemiz gerekir. Resim yapmaya ilgi duyan bir çocuğa pasteller, renkli kalemler ve kağıt sağlamazsak bu çocuk resim yapma yeteneğini geliştiremez. Bir başka örnek olarak örneğin, kendisine sürekli masal kitapları okunan çocuğun kelime hazinesi zengin olur. Okumaya istekli ve daha yatkın olur. Kısacası, yeteneklerin gelişmesinde çocuğa tanınan imkanların rolü çok büyüktür.

Bir sonraki yazımda çocuklarda öğrenmeyi zorlaştıran ve kolaylaştıran etmenlerin neler olduğuna değinirken Kutlay’dan örneklerle onun hikayesine devam edeceğim.