Yer tutucular, diş telleri, apareyler... Ortodonti tedavisi, ama ne zaman?..

Günümüzde ortodonti vakalarında inanılmaz bir artış var. Bugün herhangi bir dişhekimliği fakültesinin ortodonti, (dişlerde çapraşıklıkların ve çeneler arası bozuklukların tedavisinin yapıldığı bölüm) bölümünde 8-10 sene sonrasına ancak randevu alınabilmekte. Bu yoğunluk da artan olgu sayısı ve talep nedeniyle her geçen gün artmakta.
Peki, bebeğinizin ya da çocuğunuzun ortodontik sorunu var mı ve  ilk ortodontik muayenesi ne zaman olmalı?

Süt dişleri bebeğin minik çenesine ve kafa yüz gelişime uygun olarak ağıza yerleşmiş daimi dişlerin minyatür birer kopyasıdır. Süt dişleri, yapısal ve boyutsal olarak kalıcı dişlerden farklıdır. Örneğin, kalıcı dişlerin ideal görünümünde dişler arası boşluklar birer sorun iken süt dişlerinin aralarında doğal yapısal (ya da fizyolojik) boşluklar vardır. Süt, köpek dişlerinin arka tarafındaki diş ile arasındaki boşluk bunlardan biridir ve "maymun diasteması" olarak adlandırılır. Süt dişleri arasındaki boşlukları biz bu nedenle severiz; çünkü kalıcı dişler boyutsal olarak daha büyük geleceklerinden ağıza rahat sığabilmeleri için bu boşluklara ihtiyaç vardır.

AİLEDE ORDOTONDİK TEDAVİ GÖREN VARSA…
Tabii ki çocuğun büyüme ve gelişimi devam ederken kafa kaidesi ve çene-yüz gelişimi de devam edecektir. Çocuğun çenesi de gelecek "iri" kalıcı dişlere göre büyümeye ve yer açmaya çalışacaktır. Bu durum büyüme ve gelişimle el ele devam eder ve ergenlik döneminde tepe noktasına çıkar.

Eğer ailede anne ya da baba ortodontik tedavi görmüş ise çocuk da büyük ihtimalle bir ortodontik tedavi adayı olacaktır. Bu noktada çocuğun kalıcı dişlenmeye geçtiği 6-7 yaş civarında bir ortodonti uzmanına yönlendirilmesi gerekir.

Bazen iskeletsel olarak da alt çene önde, ya da geride; üst çene önde ya da geride konumlanabilir. Bu iskeletsel olgular henüz kalıcı dişlenme başlamadan daha süt dişlenme döneminde bile anlaşılabilir. Örneğin, alt çenesi önde giden bir çocuğa alt çenenin hızlı büyümesini frenleyen chin-cap uygulaması yapılabilir. Böyle olgularda daha erken ortodontik konsültasyon isteyebiliyoruz.

PARMAK EMME VARSA…
Yine eğer çocukta parmak emme, dil dayama (tongue thrust), infantil yutkunma gibi parafonksiyonel alışkanlıklar varsa, bunlar alışkanlık kırıcı ve önleyici ortodontik aparey uygulamaları ile kalıcı dişlenme oturmadan tedavi edilmelidir.

Çocuğunuzda süt dişleri arasında hiç aralık olmadığını, hatta süt dişleri arasında çapraşıklık veya sıkışık bir dizilim olduğunu  gözlemliyorsanız, çocuğunuzun kuvvetle ihtimal ileride bir ortodontik tedavi görmesi gerekecektir.

7 yaş civarında alt çene süt ön keser dişleri sallanarak düşer ve yerlerine kalıcı ön keser dişler gelir. Çok yaygın bir durum olarak alt çene, süt ön keser dişler henüz sallanmadan ya da hafif sallanırken kalıcı dişlerin bu dişlerin arkasından sürmeye başladığını görüyoruz. Bu durum bize ileride "olası bir alt çene ön bölge dişler arası çapraşıklık" ihtimalini gösterir. Bu çocukların ortodontik açıdan takibi yapılmalıdır. Ancak, bu her zaman ortodontik tedavi mutlaka gerekecektir anlamına gelmemektedir. Bazen dişlerin boyutu çene gelişimi ile uyumlu gelir ve dişler düzgünce sıralanabilir.
 
ÇENELER ARASI İLİŞKİNİN KONTROLÜ
Pedodontistiniz bebeğinizin diş gelişini takip ederken çeneler arası ilişkinin de kontrolünü yapmalıdır. Eğer ailede dişlerde çapraşıklık ya da iskeletsel çene problemleri var ise erken tedavi şansını kaçırmamak önemlidir. Bu nedenle çocuğunuzun ortodontik muayenesini de talep edebilirsiniz.

Çeneler arası ilişki bozuklukları ve diş çapraşıklıklarının tedavisi genellikle geç karışık dişlenme döneminde (10-12 yaş) başlasa da bazı basit kapanış problemleri; örneğin, ön dişlerdeki çapraz kapanış daha erken dönemde de basit bir ortodontik yaklaşımla çözümlenebilmektedir. Bu nedenle, bu tip bir sorunla karşılaşıldığında, dişhekimine erken yönlendirme yapılması olası erken tedavi planlaması şansını değerlendirmek açısından gereklidir.