Ergenliğe girme yaşını neler etkiler?
Bu dönem her çocuk için özeldir. Kişisel farklılıklar nedeniyle ergenliğe giriş yaşı değişebilir, ergenlik değişik zamanlarda sonlanabilir. Sağlıklı kişilerde ergenlik zamanını etkileyen, çoğu birbiriyle ilişkisiz birçok neden vardır. Irk, vücuttaki hormonların salınmasını etkileyen faktörler, cinsiyet, genetik faktörler, iklim, ailesel özellikler, beslenme durumu, çevresel uyarılar ergenliğe giriş yaşını etkileyebilir. Ergenliğin zamanlanmasında ailesel etkenlerin rol oynadığı kesindir. Ailede anne veya babada gecikmiş ergenlik varsa, çocuklar da ergenliğe geç girerler. Anne ergenliğe geç girmişse, kız çocuğu da geç girme eğilimi gösterir. Benzer şekilde eğer baba ergenliğe erken girmişse, erkek çocukta da ergenliğin erken başlama olasılığı vardır.
BESLENME YETERSİZLİĞİ ERGENLİĞİ GECİKTİREBİLİYOR! Toplumsal etkenler, beslenme ve temel sağlık standartlarıyla ilişkilidir. Genel olarak sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olanlar düşük olanlara göre; kentsel kesim kırsal kesime göre ergenlik çağına daha erken girer. Ergenlik öncesi yaş gruplarında beslenme yetersizliği olanlarda, ergenlik dönemi gecikebilir. Zayıf ve kısa boylu çocuklar, şişman ve uzun boylulara göre ergenlik çağına daha geç girme eğilimindedirler. Kör çocuklarda ergenlik daha erken başlar ve bu çocuklar daha erken gelişirler. Yüksek rakımlı bölgelerde yaşayan çocukların, deniz seviyesinde yaşayanlara göre ergenliğe daha geç girdikleri iyi bilinir. Sıcak ülkelerde yaşayanlar, soğuk iklimde yaşayanlardan daha önce ergenlik belirtileri gösterirler. Siyah ırkta ergenlik, beyaz ırka göre daha erken başlar. Uzak Doğulu çocuklar ergenliğe, Batılı ülke çocuklarından daha erken girerler. Sağlık durumu, hem bireyler hem de topluluklar üzerinde ergenlik başlama yaşı bakımından güçlü etki yapmaktadır; değişik organları etkileyen kronik hastalıklar (astım, kalp, romatizma gibi) beraberinde beslenme yetersizliği olsun veya olmasın ergenliği geciktirir.
ERGENLİK İÇİN YAĞ GEREKLİ! Ergenliğe girebilmek için vücutta belirli oranda yağ olması gereklidir. Çocuklar genellikle ortalama 30 kilo olduklarında ergenliğe girerler. Çok zayıf çocuklarda ergenliğe girilmesinden sorumlu olan hormonların salgılanması yetersizdir ve ergenlik gecikir. Atletler, balerinler ve çok ağır spor yapanlarda, vücudunda yağ dokusu az olanlarda ergenliğe girme gecikir, daha da önemlisi kızlarda adetlerin gecikmesi söz konusu olur. Son yüzyılda birçok ülkede, ilk adet görme yaşında ve ergenlik başlama yaşında erkene kayma saptanmıştır. Hiç kuşkusuz bu eğilimin bir nedeni de; beslenme ve genel sağlık koşullarındaki iyileşmedir. Ancak bu faktörler, eğilimi tümüyle açıklayamamaktadır.
|