Kötü beslenme, hareketsiz yaşam, katkı maddeli, hormonlu gıdaların erken ergenlikte payı var mı?

Kötü beslenme ve hareketsiz yaşam obezite sebebidir, obezitede ergenliğin öne gelmesinin nedenleri arasındadır. Obez çocuklarda ergenliğe giriş yaşı, yaşıtlarından daha öne gelmiştir. Obez çocuklarda ilk adet; yaşıtları, normal kilolu çocuklara göre daha erken görülür.

İnsan sağlığını tehdit eden “endokrin” (hormon) bozucular (ksenohormon) dışarıdan alınan ve alındığı organizmada endokrin fonksiyonları bozarak sağlığı tehdit eden maddelerdir. Bunların bir kısmı gıda katkı maddeleri ve antioksidanlar, bir kısmı tarımda kullanılan pestisitler (böcek ilaçları), diğer bir kısmı da plastik sanayi ve temizleme sıvılarında kullanılan endüstriyel kimyasallar ve sıvılardır. Doğal olarak sebze ve meyvelerde bulanan fitoöstrojenler (doğal östrojenler) aslında insanlar için yararlıdır.

DOĞAL ÖSTROJENLER
Doğal östrojenler (fitoöstrojenler) tabiatta en çok soyada, sonra sırasıyla meyan kökü, karanfil, şerbetçiotu, kekik, farekulağı ve mine çiçeği gibi bitkilerde bulunurlar.

Erişkinlerde osteoporozdan, kalp hastalıklarından, prostat kanserinden koruyucudurlar. Menopoz semptomlarını yatıştırırlar. Doğal tedavide kullanılırlar. Örneğin, çok soya tüketen Uzakdoğu ülkelerinde, meme ve prostat kanseri diğer ülkelere göre daha az görülür. Ancak insanoğlu yapay bazı yöntemlerle, örneğin fazla miktarda kullanılan gübre (bitki büyüme faktörleri) ve pestisitlerle, sebze ve meyvedeki doğal östrojenin artmasına yol açar. Halk arasında hormonlu gıdalar olarak adlandırılan bu gıda maddeleri, tüketildiğinde ise kanda östrojen seviyesi artar.

Bu durum aslında erişkinler için çok önemli değildir, çünkü erişkinlerde kadın ve erkeklerde zaten östrojen vardır. Ancak ergenlik yaşına kadar çocuklarda östrojen yok denecek kadar azdır, dolayısıyla ergenlik döneminde dışarıdan fazla miktarda alınan östrojen vücutta bazı değişikliklere sebep olur, en önemlisi de erken meme gelişmesi ve daha ileri safhada erken ergenlik ve hızlanmış ergenliktir. Dolayısıyla çok miktarda fitoöstrojenlerin çocuklardaki etkileri üzerine değişik ülkelerden bilimsel raporlar mevcuttur.

1989’da Kudüs’te aynı bölge okulunda tavuk etli sandviçle beslenen çocuklarda “erken meme gelişmesi” ve bazılarında ise “erken ergenlik” saptanmıştır.

TAVUKLARA DİKKAT!
Tavuklara hızlı büyümeleri için östrojen hormonu verildiği belirlenmiştir.

Güney Amerika’da 1970’li yıllarda gıdanın (süt, tavuk, et) östrojenik kontaminasyonu sonucu, kızlarda erken meme gelişimi gözlenmiş ve yapılan tetkiklerde gıda maddelerinde (süt, tavuk, et) yüksek östrojen seviyeleri saptanmıştır. Bu kız çocuklarının süt, tavuk ve et yemesi yasaklanınca, 2-6 ay içinde memelerinde yüzde 58 oranında küçülme gözlenmiştir

1981 yılında ABD’de aylık östrojen enjeksiyonu yapılan bir ineğin sütüyle beslenen 8 erkek çocukta “jinekomasti” olarak adlandırdığımız meme büyümesi gözlenmiştir. ABD’de bu tip vakalara sık rastlanılmaktadır, çünkü hayvancılıkta verim artırmak için hormon kullanımı yasaldır. Ancak son yıllarda obezitenin giderek artması (her 3 Amerikalıdan biri obezdir), ergenlik yaşının öne gelmesi gibi nedenlerle bu konu tekrar gözden geçirilmektedir.

“3-5 yaşları arasında bitkisel protein yerine hayvansal proteinin fazla tüketilmesi, ilk âdet yaşının erkene gelmesine yol açabilir” şeklinde raporlar vardır.

Sebep olarak yine hayvansal proteinlerin östrojen hormonu ile kontaminasyonu düşünülmektedir.

SOYA SÜTÜNDEKİ ÖSTROJEN
1986 yılında Porto Riko’da, bebeklerde soya sütü tüketimiyle birlikte oranı artan “erken cinsel gelişim” gözlenmiştir. Bunun sebebi, soyada çok yüksek oranda doğal östrojen bulunmasıdır. Dolayısıyla, bir zamanlar çok popüler olan soya sütü kullanımı artık kısıtlanmıştır. Soya sütündeki yüksek östrojenin kanda yükselmesi ile aynen ergenlikte olduğu gibi memelerde büyüme gözlenmektedir.

Ailelerde son yıllarda bazı gıda maddelerini tüketmeme, bazı gıda maddelerini evlerine sokmama gibi bir korku saptanmaktadır. Zararlı gıda maddesi ancak çok tüketildiğinde kandaki hormon seviyesini arttırır, bundan dolayı mevsiminde ve çok fazla  tüketilmeyen gıda maddeleri zararlı olmaz. İlk kontrol mekanizması üretim aşamasıdır ve devlet kontrolü düzenli yapılmaktadır. Aileler bilinen markalı ürünleri kullanır, sebze-meyveyi zamanında tüketir ise korkmalarına gerek yoktur.