Salmonella enfeksiyonları insan ve hayvanların bağırsaklarında bulunan bir grup bakteri tarafından oluşmaktadır. Salmonella klinik tablosu tek bir bakteri tarafından oluşturulan bir tablo değildir. Birbirinden farklı yaklaşık 2500’e yakın serotipin oluşturduğu bir klinik tablodur. Bu serotiplerin bazıları insanlarda hastalık geliştirmezler. Farklı serotiplerin oluşturduğu klinik tablolar farklılık göstermekte ve klinik tablo taşıyıcılıktan enterik ateş veya tifo olarak adlandırdığımız ciddi formlara kadar değişebilmektedir. Bu yazımızda evde beslenen evcil hayvanlar ve bu hayvanlardan bulaşabilen salmonella enfeksiyonlarına değineceğim.

Tifo dışındaki salmonellanın başlıca rezervuarı kümes hayvanları, domuz, sığır ve sürüngenlerdir. Birçok hayvanı etkileyen bu bakteriler kedi ve köpeklerde sık olarak bulunmazlar. Bulaşım ya enfekte hayvanla direkt temas veya bu hayvanların enfekte ettiği diğer materyallerle olmaktadır. Enfekte hayvanların ürünlerinin çiğ veya az pişmiş olarak yenilmesi ile birlikte gıda zehirlenmesi olarak tanımladığımız klinik tablo görülebilmektedir. Enfekte civciv veya ördek yavrusu ile temas edildiği zaman bulaşım söz konusudur. Yine bu hayvanların bulaştırdığı diğer gıdalar meyva ve sebze gibi bu hayvanların atığı ile kirlenmiş sular bulaşımda önemlidir. Bu bakteri nemli ve sıcak iklimlerde tabiatta aylar veya yıllarca canlı kalabilmektedir.

Son yıllarda ülkemizde evcil hayvan besleme alışkanlığı ile birlikte bu konu önem kazanmıştır. Türkiye de salmonellaya bağlı ishal vakaları hakkında kesin veri bulunmamaktadır. ABD’de ise her yıl 40 bin kişinin salmonella ishali geçirdiği bildirilmektedir.

SÜRÜNGENLER VE KAPLUMBAĞALAR RİSKLİ
Evde beslenen sürüngenlerin salmonella enfeksiyonu taşıyabilecekleri hatırda tutulmalıdır. Kaplumbağa ve diğer sürüngenler kertenkele, iguana ve kurbağalar salmonella enfeksiyonunda kaynak oluşturabilirler. Bu bakımdan evde bu hayvanların bakımı ile ilgilenen anne ve çocukların bu konu ile ilgili bilgilendirilmesi önem taşımaktadır.

Salmonella ile enfekte olan birçok hayvanda hastalık bulguları görülmez. Bazı hayvanlarda sulu pis kokulu ishal görülebilir, genç hayvanları etkileyebilir ve bazen de bu hayvanlarda ölüm görülebilir.
İnsanlarda ise enfeksiyon enfekte hayvanlarla temastan 12 ile 72 saat sonra ortaya çıkar. İshal, ateş ve karın ağrısı vardır. Karın ağrısı kramplar şeklinde seyreder, genellikle tablo 4 ile 7 gün sürer ve çoğu kez şikayetler kendiliğinden düzelir. Bebeklerde, erken çocukluk döneminde yaşlılarda ve bağışıklık sisteminin bozulduğu hallerde klinik tablo ağır seyredebilir.

Tanı dışkıda bakterinin üretilmesi ile konulmaktadır. Tedavide antibiotiklerin yeri yoktur.

SALMONELLA ENFEKSİYONLARINDAN KORUNMAK ÖNEMLİ
- Evde beslenen hayvanlarla temas ettikten sonra ellerin uygun şekilde yıkanması son derecede önemlidir.
- 5 yaşından küçük çocukların sürüngenler ve diğer hayvanlarla teması önlenmelidir. Bilindiği gibi salmonella enfeksiyonu bu yaş grubunda ciddi seyredebilir.
- Sürüngenlerin çocukların yatak odasına girmesi yasaklanmalıdır.
- Bu hayvanların temizliği eldiven kullanarak ve ev ortamı dışından yapılmalıdır.
- Ev hayvanı olarak sürüngenlerin satışının yasaklanarak bu sorunun çözümlenmesini en doğru yaklaşım olabileceği düşünülmektedir. Bilindiği gibi bazı ülkelerde ufak kaplumbağaların satışı yasaklanmıştır. Çocuklar bu ufak hayvanları oyuncak olarak değerlendirmekte ve sık sık ellerine alarak kolaylıkla enfekte olmaktadır.

Son derece sevimli olan bu hayvanların evde bakımında hijyen kurallarına uymanın önemli olduğu ve özellikle sürüngenlerin salmonella enfeksiyon rezervuarı olabileceği unutulmamalıdır.