Bebeklerde Aktif Öğrenme
Bebekler doğdukları andan itibaren öğrenmeye başlarlar; onlar doğal kâşiflerdir. Çevrelerindeki yetişkinlere güvenirler, dünyayı keşfe çıkarlar. Bebekler için tutarlı bir çevre ve olayların öngörülebilirliği çok önemlidir. Ancak bu koşullarda güvenleri gelişir.
Çocuk gelişiminin öngörülebilir ve belli evrelere bağlı gelişim aşamalarının olduğu bilinir. Bu gelişim basamaklarında bebeklerin yaşadıkları süreç içinde bilgi edinme, seçimler yapma, karar verme, ilgilendikleri faaliyetleri başlatma konusunda içgüdüsel motivasyonları çok güçlüdür. Çevrelerine sürekli tepki verirler, duygu ve düşüncelerini önce seslerle sonra sırası ile jestlerle, yüz ifadeleri sonra da anadilleri ile belli ederler.
Çevrelerindeki yetişkinlerden destek almaya muhtaçtırlar. Yetişkinler ilgilensinler, desteklesinler isterler ki, böylece kendi hareket ve keşiflerini sürdürsünler.
AKTİF, YANİ ETKİN ÖĞRENME NASIL OLUR? Bebek veya çocuk öğrenme sürecine tüm bedenini katar. Ellerini seyretme, ellerle uğraşma, dinleme, dokunma, her şeyi ağzına alma ve eşyaları tanımaya çalışma etkin öğrenen çocuğun davranışlarıdır. Çocuk sürekli meşgul görünür, devinim içindedir, sık sık seçimler yapar. Yaptıkları üzerinde düşünmeye başlar. Bu arada duyuları gelişir. Yaptığı bir davranışı, örneğin kaşığı tabağa vurduğunda ses çıktıysa bu durumu sınamak için kaşığı çok kez tabağa vurur.
Yetişkinler bebek ve küçük çocukların etkin olduklarında nasıl öğrendiklerini bilirlerse çok daha bilinçli destekleyiciler olacaklardır.
ETKİN ÖĞRENME İÇİN KOŞULLAR NASIL OLMALIDIR? Çocuk tüm gün boyunca tutarlı ve güvendiği bir çevrede olmalıdır. Kendisine ve çevresine güveni geliştiğinde artık etkin bir şekilde öğrenebilir.
Bol malzeme ile tanışması ve kısıtlama olmadan bu malzemeleri elleyebilmesi ve evirip çevirip dönüştürebilmesi, kısacası elleri ile uğraşabilmesi gereklidir.
Seçimler yapabilmeli; başka bir deyişle çocuk ne yapacağını seçmeli. Bunun nedeni, çocuğun ancak kişisel ilgi ve amaçları doğrultusunda öğrenebilmesindendir. Seçim yapan çocuk aynı zamanda kendi hız ve ritmini de bulur.
Çocuk iletişimi, konuşulan dil ve düşüncenin ifadesi ile gelişir. Bir yetişkinin güven veren varlığını hissedebilmeli ve onunla iletişim içinde olabilmeli. Çocuk rahatlıkla gereksinimlerini, duygularını, keşiflerini ve fikirlerini çeşitli şekillerde iletebilmelidir. Bu iletişim hareketlerle, jestlerle, yüz ifadeleri ile seslerle, işaret dili ile ve en sonra da sözcüklerle basitten karmaşığa doğru gelişen şekilde iletilir.
Güven veren yetişkinin bir rolü de çocuğun öğrendiklerini ve yaratıcılığını yeniden çerçevelemesi ve öğrenilenlerin söze dökülmesi ve pekişmesi için orada bulunmasıdır.
Etkin Öğrenme’de temel gelişimin belirtilerini gösteren altı ana başlık ve 42 alt başlık vardır.
1) ÖĞRENMEYE YAKLAŞIMLAR 1. İnisiyatif göstermeleri yani bir işi veya aktiviteyi başlayabilmeleri 2. Problem çözme oyun ve keşif sırasında sorunlar çıktığında gerçekleşir 3. Kendine yardım çocukların kendilerini desteklemeleridir.
2) SOSYAL VE DUYGUSAL GELİŞİM 4. Kendinin başkalarından ayrı olduğunu anlamak 5. Bağlanmak, kendine bakan en yakın kişiye yani anneye 6. Yetişkinlerle iletişim, annenin dışındaki kişilerle 7. Akranlarla iletişim 8. Duygular ifade edilir 9. Empati, başkalarının ihtiyaç ve duygularına karşı gelişir 10. Başkaları ile oynama 11. Gruba katılma ve grup rutinine uyma
3) FİZİKSEL GELİŞİM VE SAĞLIK 12. Bedeninin bazı kısımlarını hareket ettirme, başını döndürme, tekme atma, avucu ile kavrama gibi 13. Tüm bedeni hareket ettirme; yuvarlanmak, emeklemek, yürümek, dengede durmak, koşmak gibi 14. Nesnelerle beraber hareket etmek 15. Belli bir tempoyu hissetmek ve tempoya uygun hareket etmek
4) İLETİŞİM, DİL VE OKURYAZARLIK 16. Dinleme ve yanıt verme 17. Sözsüz iletişim 18. Çift yönlü iletişim 19. Konuşma 20. Yazılı şeylere ilgi duymak, dergi ve kitapları karıştırmak 21. Dilden keyif almak; masal, hikâye ve tekerlemelerden zevk almak
5) BİLİŞSEL GELİŞİM 22. Nesneleri araştırmak; tüm duyuları ile elleri, ayakları ve beş duyuları ile 23. Nesne sürekliliğini kavrama; nesnelerin ve kişilerin göz önünden gittikleri zaman varlıklarını sürdürdüklerini anlamak 24. Nesnelerin aynı ve başka olabildiklerini kavramak 25. Daha fazla kavramını anlamak ve araştırmak 26. Bire bir eşlemeyi anlamak 27. Sayı kavramını anlamak 28. Nesnelerin yerini kavramak 29. Doldurmak ve boşaltmak 30. Ayırmak ve takmak 31. Başka perspektiflerden görmek 32. Olaylara ve etkinliklere katılma 33. Zaman aralıkları 34. Hızı anlamak, yavaş ve hızlı kavramını değerlendirebilmek 35. Neden sonuç ilişkisini kavramak
6) YARATICI DÜŞÜNME 36. Taklit etmek ve rol yapmak 37. Sanat malzemelerini araştırmak 38. Görsel malzemeleri anlamak; resim ve fotoğrafları tanımak 39. Müzik dinlemek 40. Müziğe tepki vermek 41. Sesleri keşfetmek ve taklit etmek 42. Tınıları ve tonları ayırmak
Çocukların yaşamında tüm etkin öğrenme unsurları varsa, çocuklar çok daha katılımcı olurlar ve çok daha az hayal kırıklıkları ve güç mücadeleleri yaşarlar; böylelikle enerjilerinin önemli bir kısmını büyüme ve öğrenme için harcarlar.
Tekrar edecek olursak, etkin öğrenme çocuğun hayata hazırlanmasında çok önemlidir. Biz yetişkinler onlara bu fırsatı vermeliyiz.
|