“Genetik özellikler büyümeyi etkiler mi? Bebeğimi doğduğundan beri aynı doktora götürüyorum. Bana sürekli büyüdüğünü söylüyor. Bebeğim şimdi 8 aylık oldu. Ama akranlarından küçük olduğunu düşünüyorum. Belki de bu hassasiyetim, benim ve eşimin çok kısa boylu olmamızdan kaynaklanıyor. Doktorumuza sordum:“Genetik potansiyeli bu kadar” dedi. Genetik potansiyel nedir?”

Büyüme üzerinde etkili olduğu bilinen faktörlerden biri de genetik potansiyeldir. Bu nedenle büyümeyi tanımlarken, genetik potansiyel ile belirlenen bir biyolojik farklılaşma olarak ifade ederiz. Büyüme üzerinde genetik potansiyelin etkisini açıklamak için kullanılan en güzel örnek, tek yumurta (eş yumurta) ikizleri ile ilgili çalışmalardır.

Bilindiği gibi eş yumurta ikizleri, aynı anne ve babadan dünyaya gelmiş, aynı genetik özelliklere sahip ikiz çocuklardır. Bu ikizlerden birinin çok iyi beslendiğini ve hiç hastalık geçirmediğini; diğerinin ise sık sık hastalandığını ve iyi beslenmediğini düşünelim. Bu iki çocuk bir süre sonra büyüme parametreleri dediğimiz vücut ağırlığı ve boy uzunluğu açısından kaçınılmaz olarak farklı olurlar. Biri normal sınırlar içindeyken, diğeri kısa ve sıska olur. İşte sağlıklı büyüyen çocuk için genetik olarak sahip olduğu büyüme kapasitesine uygun olarak büyüdüğünü; diğerinin ise, geçirdiği hastalıklar ve iyi beslenememesi nedeniyle bu potansiyele ulaşamadığını söylememiz mümkündür. 

Genetik potansiyel büyümenin üst sınırlarını belirleyen ve büyümeyi anne karnındayken etkilemeye başlayan önemli bir faktördür. Ancak bu genetik potansiyele ulaşılıp ulaşılamaması, hem anne karnında hem de doğduktan sonra karşılaşılan ve büyümeyi olumsuz yönde etkileyen çevre faktörlerinin varlığına ve şiddetine bağlıdır.

Annenin sorusunda da ifade ettiği gibi, anne ve babanın çok kısa boylu olması durumunda genetik potansiyelin de benzer özellikler taşıyacağı düşünülebilir.