İnek sütü içindeki proteine karşı vücutta gelişen tepkilere  “inek sütü proteini alerjisi” adı verilir.

Bilindiği gibi inek sütünün içeriğinde protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineraller vardır. İnek sütü proteini yapı ve protein çeşitlemesi olarak anne sütünden farklıdır. İnek sütünde ağırlıklı olarak kazein bulunur. Whey proteinlerinden de alfa ve bata laktalbumin içerir. İnek sütü proteini allerjisinden sıklıkla beta laktalbumin sorumludur.

Süt allerjisi olan bebeklerde sıklıkla aile hikayesi vardır. Ailede inek sütü veya bir başka besine alerjisi olan bir birey sıklıkla  bulunur.  İmmün  sistemin tam gelişmemiş olduğu erken bebeklik-çocukluk döneminde özellikle inek sütü, yumurta ve soya proteinine alerji sık görülür.

İnek sütü proteini alerjisi sıklıkla inek sütü alan bebeklerde görülürse de sadece anne sütü alan bebeklerde de görülebilir. Bu durumda gelişen alerjinin kaynağı (alerjen) bebek tarafından annenin sütüyle alınır. Annenin inek sütü ve ürünleri tüketmesi durumunda bir miktar alerjik protein anne sütüne geçer ve bebekte alerjiye neden olur.

GÖRÜLME SIKLIĞI
Bebeklerde görülen besin alerjilerinin en sık görüleni inek sütü proteini alerjisidir. Genellikle iki yaşından sonra alerji geriler ve belirtiler kaybolur.  İnek sütü proteini alerjisi vakalarının yüzde 80’i üç yaşına kadar geçer.

BELİRTİLER NELERDİR?
Alerjik tepkimeler vücutta başlıca üç sistemde belirti verir. Deri, mide-bağırsak ve  solunum sistemleri bu belirtilerin yoğunlaştığı sistemlerdir. Sıklıkla karşılaşılan belirtiler şunlardır:

1. Egzema ve/veya deri döküntüleri
2. Karın ağrısı ve kramplar
3. Kusma
4. İshal veya kabızlık

Bebeklerin az bir kısmında ise daha ciddi belirtiler olabilir. Buna « anaflaksi » adı verilir. Çok ani bir tepkidir. İnek sütü proteini alan bebekte dakikalar içinde ortaya çıkar. Anaflaksinin en tipik belirtisi yüzün şişmesidir. Bebeğin nefes alıp vermesi zorlaşır. Benzer şekilde dudakları, ağzı ve dili de şişebilir. Kaşıntılı döküntüler, vücutta yaygın kabarıklıklar ve yüzde aşırı kızarma, şiddetli kusma olur. Tedavi edilemezse ölümle  sonuçlanabilir.
İnek sütü alerjisine ait belirtiler üç farklı seyirle karşımıza çıkar. 

1. Az bir miktar inek sütü alımından hemen sonra veya ilk saat içinde belirtiler gelişir. Ürtiker, egzema, yüzde şişme, kusma, ishal, hışıltı ve sesli nefes alıp verme şeklinde belirtiler görülebilir. En ağır şekli anaflaksidir. Teşhis aradaki ilişkinin belirlenmesiyle konur. Deri prick testi veya RAST kan testi ile tanı kesinleştirilir.

2. İnek sütü alımından birkaç saat sonra belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkar. Bağırsaklarda ve deride sensitize olmuş lenfositler bu tepkimeden sorumludur. Bu reaksiyon genellikle IgE kökenli olmadığı için deri prick testi ve RAST kan testleri her zaman (+) olmayabilir.

3. Bu son grupta ise, belirtiler 24 saatten sonra ortaya çıkar. Egzema, kusma, ishal ve solunum sistemi belirtileri olabilir. Alerji testleri nadiren poziftir.  IgE kökenli olması çok nadirdir.

TEŞHİS NASIL KONUR?
Söz konusu belirtiler sadece inek sütü proteini alerjisi durumunda görülmez. Bunun dışında da pek çok nedenle ortaya çıkabileceği için mutlaka doktor tarafından hasta değerlendirilmelidir. İlgili testler yapıldıktan sonra teşhis kesinleşir.

TEŞHİS YÖNTEMLERİ

a) Deri prick testi
• Her yaşta yapılabilir. Bebeklere ve küçük çocuklara da uygulanabilir.
• Gelişen tepkimenin çapı, IgE tipi hassasiyeti belirler. 8 mm üstündeki tepkimelerin güvenilirliği yüzde 95’tir.

b) Alerjene spesifik IgE kan testleri (CAP/RAST)
- Bu kan testlerini güvenilirliği yüzde 90’dır.

c) Eliminasyon ve tekrar deneme
Süt alerjisi konusunda önemli bir destek de eliminasyon yöntemiyle elde edilir. İnek sütü diyetten uzaklaştırılır. Belirtiler kaybolur. Bir süre sonra süt tekrar verilir ve belirtilerin yeniden ortaya çıkması hastalığın tanımlanmasında oldukça yol gösterir. Kısa bir dönem için yapılır. İspat edilmemiş besinin uzun süre diyetten çıkarılması istenmez. Belirtilerin çok şiddetli olduğu durumda bu yöntem ancak uzman tarafından önerilmeli ve uygulanmalıdır.

TEDAVİ
İnek sütü proteini teşhisi konduğunda tedavi diyetten süt ve süt ürünleri ile bunları içeren besinlerin çıkarılmasıdır. Anne-babalar her şeyin içeriğini okumalı ve sakıncalı içerikleri yedirmemelidirler.

1. Anne sütü alan bebeklerde hastalık tespit edilirse, anne sütünün kesilmesine neden yoktur. Annenin inek sütü ve ürünleri tüketmemesi yeterlidir. 

2. Eğer bebek biberon maması ile besleniyorsa, inek sütü kökenli mamaların kullanılmaması gerekir. Soya bazlı veya hidrolize mamalar seçilebilir. Bu konu hekimin tedavi sorumluluğu içindedir.

a. Soya bazlı biberon mamaları: İnek sütü proteini alerjisi olan çocukların yüzde 53-83’ü soya bazlı mamaları tolere edebilirler. Yüzde 17-47’sinde ise soyaya karşı da alerji vardır.
b. Hidrolize biberon mamaları: Hidrolize mamalar, inek sütü bazlıdır. Ancak özel işlemlerden geçirilerek proteinler parçalanmış ve alerjik özellikleri yok edilmiştir. Lezzetleri çok iyi olmamakla birlikte ilk tercih edilmesi gereken ürünlerdir.
c. Amino asit bazlı biberon mamaları: Çok özel mamalardır. Vakaların  yüzde 10’unda kullanılmaları gerekir. 

3. Eğer alerjik belirtiler çok yoğun ise, antihistaminikler başta olmak üzere diğer bazı ilaçların da kullanılması gerekebilir.

İNEK SÜTÜ TEKRAR NE ZAMAN DENENEBİLİR?
İnek sütü protini alerjisi tanısı konumuş bebeğin 12-18 ay süreyle inek sütü alması yasaklanır. Bu sürenin sonunda inek sütü tekrar başlanabilir. Bu süre her bebek için farklı olabilir. Bu denemeler altı ayda bir tekrarlanabilir.

NELER YASAKLANACAK?
1. İnek sütü ve inek sütü içeren tüm yiyecek ve içecekler
2. Laktozsuz sütler
3. Peynir, yoğurt ve ayran
4. Terayağı, margarin ve krema
5. Soya ürünleri
6. İçinde kazein, kazeinat, sodium ve/veya kalsiyum kazeinat, laktalbumin veya whey olan besinler

DANA ETİ YENİLEBİLİR Mİ?
İnek sütü proteini alerjisi olan çok az sayıda bebekte dana eti proteini alerjisi de olur. Çok  nadirdir. Bu nedenle genel olarak inek sütü proteini alerjisi olan bebeklerin dana eti yemelerinde sakınca yoktur.