Sağlıklı yaşama gönül verenlerin yeni bir gözdesi var: Chia tohumu. Chia artık hemen herkesin bilip kullandığı keten tohumunun pabucunu dama atmış durumda. İyice inceleyip, yararını öğrendikten sonra ben de mutfağıma sokmuş durumdayım. Gelin bu kez Chia tohumunu mercek altına alalım...

Chia tohumu nedir?
Salvia hispanica adlı çiçekli bir bitkinin küçük siyah çekirdekleri. Chia’nın anavatanı Orta ve Güney Amerika. Nane familyasından bir bitki. Aztek ve Mayalar chiayı enerji kaynağı olarak kullanırlarmış. 1500’li yıllarda İspanyolların Meksika’yı fethinden sonra yazılan kaynak kitap Codex Mendosa Aztekler tarafından binlerce yıldır kullanıldığını belirtiyor.

"Chia" güç-kuvvet demek. Chia tohumları da zaten enerjiyi artırmak için kullanılmış. Gerçekten de bu küçük siyah (veya beyaz tohum) karbonhidrat, protein, antioksidan, Omega-3 yağları, lif, vitamin-mineral deposu. İyi tarafı; keten tohumunun aksine chia tohumları bağırsaklardan rahat emilebiliyor. 2 yemek kaşığı chia tohumu 139 kalori.

Chianın faydaları ne?
* Küçücük bir tohum ama çok önemli besinler içeriyor.
* Liften zengin. Chia yediğinizde kendinizi daha çabuk tok hissediyorsunuz. Sağlıklı bağırsaklar için günde 25-30 gram lif almamız gerekiyor. Chia tohumu lif açığımızı kapamaya yardımcı olabilir.
* Omega 3 yağları var. Balık yağındaki hali değil, bitkisel formu. Omega 3 yağ asitleri kalp-damar, beyin sağlığımızdan, cilt güzelliğimize kadar pek çok yerde işe yarıyor. Chianın içerdiği alfa linolenik asit yani ALA. Vücudumuzda bunu DHA  haline çeviriyoruz. Vücudun asıl ihtiyacı olan da bu zaten. Balık yağı aldığımızda direkt  Omega 3 yağlarının DHA halini alıyoruz. Her vücut kolaylıkla ALA’yı DHA‘ya çeviremiyor. Dolayısıyla chia yediğinizde vücudun kullanabildiği oran balık yağına göre az.
* Proteinden çok zengin. Özellikle vejetaryen ve veganlar (hiçbir hayvansal ürün kullanmayan) için çok önemli bir kaynak.
* Çeşitli besin kaynaklarını birarada bulundurduğu için emilimi de yavaş, kan şekeri dengemizi koruyor, enerji dalgalanmasına yol açmıyor.
* Kalsiyum ve magnezyumdan çok zengin.

Chi hakkındaki bilimsel araştırmalar ne diyor?
Chia hakındaki bilimsel araştırmalar henüz yetersiz Araştırmaların çoğu hayvanlar üzerinde yapılmış.

Chia kilo verdiriyor mu?
İddialara göre chia tohumu tok hissettiriyor, az yediriyor, kilo verdiriyor. Ancak bir araştırma tam tersini söylüyor.

Kuzey Carolina Appalachia Devlet Üniversitesi’neden araştırmacı Profesör David Nieman  ‘Günde 50 gram chia tohumu  verdiğimiz deneklerde 12 haftalık süreçte iştahta değişiklik veya kilo kaybı kaydetmedik. Kiloları azalmadı, yağ kaybı olmadı, kalp-damar verilerinde değişiklik görmedik‘ diyor.

Doğal Standart Araştırma Grubu’ndan "Catherine Ulbricht" Chia hakkındaki araştırmalar yetersiz. Sadece 2 araştırma kalp sağlığı ve kilo ilişkisine baktı. Birinde kalp üzerinde olumlu etki saptadık, ancak hiçbirinde kilo üzerinde etki görmedik. Gerek kio vermek gerekse kalp sağlığı için chia önermeden önce daha çok araştırmaya ihtiyacımız var’ diyor. Özetle araştırmalar sürüyor.

Chia kemikleri güçlendiriyor mu?
Yapısı gereği evet. 25 gram chia tohumunda 157 miligram kalsiyum var. Bu önemli bir  miktar; 100 ml ml sütte (2/3 bardak) bulunan oran. Bununla da kalmıyor ayrıca kemik sağlığında görevli başka minerallleri de içeriyor.

Yan etkisi var mı?
Kaydedilmiş yan etkisi çok az. Bir oturuşta aşırı tüketenlerde kabızlığa rastlanabiliyor. Genelde iyi tolere edilen bir tohum.

Nasıl tüketmeli?
Bu tip tohumlarda en çok sorulan soru; çiğ mi yiyelim , pişmiş mi,suda bekletelim mi, toz haline mi getirelim şeklinde...

Chia tohumu diğer tohumların ağızda kalan tadına sahip değil; nötr bir tadı var. Ben genelde olduğu gibi serperek veya fırınladıktan sonra kullanıyorum. Ancak en çok kullanılan yöntem su veya sütte bekletip 1-2 saat sonra kullanmak. Aynen keten tohumunda olduğu gibi tohumlar suyu emiyor, jelimsi bir madde açığa çıkıyor. Buna ‘chia pudingi‘ diyorlar. Eğer  tatlandırmak istiyorsanız tohumları ballı meyve suyuna veya ballı-meyveli süte de batırabilirsiniz. Tarçın, zencefil eklemeyi önerenler de var.

Kekte yumurta yerine chia
Chia tohumunun toz haline getilmiş şeklini veganlar keklerde yumurta yerine kullanıyorlar. 1 yumurta yerine 1 yemek kaşığı chia tozu ve 3 yemek kaşığı su kullanılıyor. Ayrıca ekmek yapımında da un yerine toz chia kullanılabiliyor.  

Çorbada chia
Suda bekletilmiş chia tohumlarını çorbanızı katılaştırmak için kullanabilirsiniz.

Nasıl kulanıyorum?
Fırınlayarak! 150 derecede önceden ısıtılmış fırında 10 dakika kadar fırınladıktan sonra salatalara, çorbaya, pilava veya sebzeye serpiyorum. Fırınlarken çeviriyorum. Salatalara  aynı susam gibi çıtır çıtır bir tat veriyor.

Chia tohumunun 100 gramında ne var?
-    436 kalori.
-    34 gram lif
-    16.5 gram protein
-    31 gram yağ
-    18 gram Omega- 3 yağ
-    6 gram Omega 6 yağı
-    B grubu vitaminler
-    Kalsiyum :Kemik ve diş sağlığı
-    Magnezyum: Kas-kemik sağlığı
-    Demir: Kansızlığı önlüyor.
-    Manganez: vücudun işleyişinde görevli enzimlerin yapısında var.
-    Fosfor: Kemik ve diş sağlığında görevkli, enerji üretimine yardımcı.